Springboks, ekipi kombëtar i unionit të regbisë të Afrikës së Jugut duke ngritur Kupën e Botës 2023. Foto nga videoja në YouTube, ‘Analiza e Regbisë | Si e fitoi Afrika e Jugut finalen e Kupës së Botës 2023?‘ në komentin e Black Jersey. Përdorim i drejtë.

Në një finale emocionuese të Kupës Botërore të Regbisë në Stade de France, të shtunën, më 27 tetor, skuadra Springboks, ekipi kombëtar i unionit të regbisë të Afrikës së Jugut, arriti një fitore emocionuese 12-11 kundër All Blacks, ekipi i unionit të regbisë të Zelandës së Re.

Aktualisht, duke mbajtur vendin e parë në renditjen botërore të regbi, lojtarët e Springboks janë kampionët në fuqi të globit, me katër fitore rekord të Kupës së Botës (1995, 2007, 2019 dhe 2023). Është kombi i dytë që siguron fitore radhazi të Kupës së Botës (2019 dhe 2023), pas rivalëve të mëdhenj, All Blacks, si ekipi i dytë më i suksesshëm në historinë e regbisë. Por shtrohet pyetja: si e arriti Afrika e Jugut këtë kulm? Dhe si arriti që një ekip që simbolizonte aparteidin të përqafohej nga afrikano-jugorët e të gjitha ngjyrave? 

Përpara se të gërmojmë më thellë, le të përjetojmë edhe një herë momentin kur Springboks u bë ekipi më i madh i regbisë në botë:

@rugbyworldcup The Springboks go back to back 🏆 #RWCFinal #RWC2023 #rugby ♬ som original – WE ARE 00h.03m 🇨🇭

Situation right now at Mall of Africa in Waterfall. Thousands of people are here with us. WE DID IT SOUTH AFRICA!!! We won the Rugby World Cup again. For a record 4th time. In God we trust. The whole country is not sleeping tonight. 🔥🔥🇿🇦 #Springboks #RWCFinal #RWC2023… pic.twitter.com/6pX1Zr65aE

— Toko Masemola (@TokoMasemola) October 28, 2023

Gjendja tani në Mall of Africa në Waterfall. Mijëra njerëz janë këtu me ne. E FITUAM, AFRIKA E JUGUT!!! Fituam sërish Kupën e Botës në Regbi. Rekord, për herë të katërt. Në Zot ne besojmë. I gjithë vendi nuk po fle sonte.

Regbi ka një rëndësi të pashoqe në Afrikën e Jugut. Ajo ka formësuar historinë dhe kulturën e vendit, me Springboks që shërben si një simbol i krenarisë dhe unitetit kombëtar. Nelson Mandela njohu potencialin e regbisë për të ndihmuar në uljen e ndasive midis afrikano-jugorëve ngjyre dhe të bardhëve dhe për të krijuar një krenari të përbashkët kombëtare. Ky ishte një moment kryesor në historinë sportive dhe kombëtare të vendit, pasi Mandela frymëzoi kombin të bashkohej përpara Kupës së Botës në Regbisë të vitit 1995, siç shihet në dokumentarin në kanalin e YouTube të CBC News me titull The Real Invictus: Si Nelson Mandela bashkoi Afrikën e Jugut përmes sportit:

Për disa, megjithatë, fanella e Springbok mbetet një simbol i sundimit shtypës i pakicës së bardhë të kombit.

Historia e regbisë në Afrikën e Jugut

Sistemi i aparteidit në Afrikën e Jugut nisi në vitin 1948, pas ardhjes në pushtet të Partisë Kombëtare Afrikaner, një subjekt politik i përbërë kryesisht nga afrikanerët, të cilët ishin pasardhës të kolonëve holandezë, gjermanë dhe francezë në Afrikën e Jugut. Partia besonte në supremacinë e pakicës së bardhë dhe synoi të krijonte një qeveri që favorizonte këtë grup. Nëpërmjet këtij sistemi, pakica e bardhë kontrollonte të gjitha aspektet e jetës së Afrikës së Jugut, politikisht, anën sociale dhe ekonomike, duke institucionalizuar ndarjen racore.

Sipas një artikulli të Farrel Evans, kjo parti kishte një lidhje të fortë me ekipin e regbisë. Skuadra kishte një histori të përfshirjes vetëm të lojtarëve të bardhë në 90 vitet e para të ekzistencës së saj. Partia e shihte suksesin e ekipit si të sajin dhe ndonjëherë e përdorte ekipin si një mënyrë për të promovuar anëtarët në pozita politike.

Gazela Springbok, maskota e ekipit të regbisë, ka qenë simbol i Partisë Kombëtare të aparteidit që nga viti 1906. Njerëzit me ngjyrë e Afrikës së Jugut donin ta shkatërronin këtë simbol, por Mandela kërkoi një strategji pajtuese për t'i lejuar afrikanerët ta përdornin atë si një mjet për të bashkuar kombin.

Skuadra bëri debutimin e saj në Kupën e Botës në 1995 kur Afrika e Jugut që sapo ishte bërë demokratike mirëpriti turneun. Finalja e Kupës së Botës në Regbi në 1995 midis Afrikës së Jugut dhe Zelandës së Re ishte një moment domethënës në historinë e Afrikës së Jugut, duke simbolizuar unitetin pas përfundimit të aparteidit.

Pothuajse 28 vjet më vonë, Afrika e Jugut qëndron si kampionia në fuqi e botës, pasi e ka fituar Kupën katër herë, duke tejkaluar All Blacks me më shumë tituj në histori. Kjo arritje është veçanërisht e rëndësishme duke patur parasysh përjashtimin nga dy Kupat e para të Botës në 1987 dhe 1991 për shkak të sistemit të aparteidit në vend. Fitoret e fundit të Springbok në Kupën e Botës në 2019 dhe 2023 u drejtuan nga frymëzuesi Siya Kolisi, njeriu i parë me ngjyrë që drejton ekipin kombëtar. Kjo tregon një tjetër moment të rëndësishëm në historinë e regbisë në vend.

Pas futbollit, regbi është sporti më popullor në Afrikën e Jugut, me rreth 10 milionë ndjekës, në një popullsi prej mbi 60 milionë. Popullariteti i këtij sporti në Afrikën e Jugut mund të shihet edhe në numrin mbi 804,279 lojtarë të regjistruar, i dyti më i lartë në botë, pas Mbretërisë së Bashkuar. 

Sipas një videoje në YouTube nga Ruby Pod, dominimi i Afrikës së Jugut në regbi mund t'i atribuohet infrastrukturës së jashtëzakonshme të vendit për lojën, duke përfshirë terrene të shkëlqyera, ambiente stërvitore dhe krijimin e mundësive. 

Videoja thekson gjithashtu se, ndryshe nga vendet e tjera, sistemi i regbisë në shkolla, kolegje dhe universitetet e Afrikës së Jugut trajtohet në thelb si profesional, duke shërbyer si trampolina kryesore për lojtarët e rinj. Për shembull, Craven Week, e nisur në vitin 1964, u ofron nxënësve të shkollave stërvitje të një standardi më të lartë se regbja e rregullt në shkollë, duke vepruar si një grup talentesh për ekipet provinciale. Konkursi është bërë një “terren gjuetie” për zbuluesit e talenteve që kërkojnë gjeneratën e ardhshme të yjeve të regbisë.

Serioziteti me të cilin Afrika e Jugut e sheh regbinë nënvizohet më tej nga kanalet e shumta të dedikuara që mbulojnë regbinë e klubeve, universiteteve dhe shkollave, krahas ndeshjeve profesionale. 

Regbi universitar është gjithashtu jetik; çdo universitet e trajton atë seriozisht, duke mburrur ligën e vet, ekipin e shtëpisë, ndarjen sipas moshës dhe akademinë e vet. Megjithatë, regbija e Afrikës së Jugut në çdo nivel, nga fushat private të shkollave te ligat profesionale, është ende kryesisht i dominuar nga të bardhët në një vend që popullsia me ngjyrë është mbi 80 për qind. Kjo pabarazi racore vazhdon të ngrejë shqetësime.

Pavarësisht se çfarë avantazhi afrikano-jugorët mund ose nuk mund të kenë në fushë, është e qartë se vendi është thellësisht i apasionuar pas regbisë. Ai është bërë pjesë e ADN-së së tyre në histori, duke formuar një kulturë unike. Suksesi i vendit në skenën ndërkombëtare, veçanërisht në turnetë e Kupës së Botës, ka luajtur një rol kryesor në bashkimin e kombit dhe nxitjen e dashurisë për lojën.

Ndikimi i Mandelës në sportin e regbisë në vend është i paharruar. Teksa nuk e ndryshoi lojën apo simbolin e Springbok-ut, ai ripërcaktoi kuptimet e lidhura me to, duke e shndërruar regbinë në një forcë unifikuese për të gjithë Afrikën e Jugut – si brenda dhe jashtë fushës.