Një autoportret. Që kur u zbulua identiteti i tij si homoseksual, jeta e Ashkan Shabanit ka qenë në rrezik, ndërsa prindërit e tij e ndjekin për ta vrarë për të ruajtur nderin e tyre. Foto nga Shababi. Përdoret me leje.

Ashkan Shabani ndau rrugëtimin e tij personal si fotograf iranian dhe anëtar i komunitetit LGBTQ+ në një intervistë me Zoom me Global Voices. Ai ndau gjithashtu disa nga përvojat e tij brenda komunitetit gjatë qëndrimit në Turqi. Fotot e zgjedhura shfaqen gjatë gjithë artikullit, duke ofruar një paraqitje vizuale të udhëtimit të tij. Kjo intervistë është redaktuar për qartësi. 

Në vitin 2020, ndërsa bota po luftonte për t'i mbijetuar pandemisë COVID-19, Ashkan Shabani u përball me betejën e tij për mbijetesë.

Për 13 vjet, ai fshehu identitetin e tij të vërtetë si një homoseksual, duke jetuar në fshehtësi, me familjen e tij në Iran. Megjithatë, ekuilibri delikat u prish kur babai i tij e zbuloi atë me të dashurin e tij prej tetë vitesh. Ajo që pasoi ishte një makth, duke e transformuar jetën e tij nga dyfytyrësia e paplotësuar në një luftë të dëshpëruar për mbijetesë. Ai u përball me dy opsione: një institucion për problemet mendore ose vdekje.

Një autoportret i Ashkan dhe partnerit të tij në një vend të qetë në xhunglat veriore të Iranit pranë Detit Kaspik. Foto nga Shabani. Përdoret me leje.

Kisha kohë që nuk e kisha parë të dashurin për shkak të kufizimeve të karantinës dhe në një moment gjykimi të gabuar bëra një gabim të rëndë. E ftova pranë, duke e ditur që prindërit e mi nuk ishin në shtëpi.

Babai u kthye në shtëpi më herët, duke na zënë të dyve në befasi. Shoku dhe paniku m'u përhapën. Instinktivisht e nxita të dashurin tim të vraponte për sigurinë e tij.

Babai shpërtheu nga tërbimi dhe më rrahu pa mëshirë. Në moshën 26-vjeçare u ndjeva i pafuqishëm ta ndaloja. Rritja me rrahje të pamëshirshme dhe poshtërime të vazhdueshme e bëri jashtëzakonisht sfiduese gjetjen e guximit për të luftuar.

Babai im më paraqiti dy zgjedhje: të shkoja në një institucion për problemet mendore ku do t'i nënshtrohesha terapisë elektrokonvulsive për të “shëruar” homoseksualitetin tim, ose do të përballesha me vdekjen.

Zgjodha të ikja.

Një projeksion i meshkujve homoseksualë të ekzekutuar në Iran. Ashkan jeton me frikën e një fati të ngjashëm. Aktivistët e të drejtave të njeriut vlerësojnë se nga 4,000 deri në 6,000 njerëz janë ekzekutuar në Iran për orientimin e tyre seksual që nga viti 1979. Foto nga Shabani. Përdoret me leje.

Për më shumë se katër dekada, Irani ka mohuar ekzistencën e individëve LGBTQ+, duke krijuar një realitet të zymtë ku ekzistenca e tyre e thjeshtë përballet me kërcënimin e vazhdueshëm të ekzekutimit. Marrëdhëniet e të njëjtit seks stigmatizohen gjerësisht dhe politikat zyrtare kufizojnë ashpër aftësinë e komunitetit për të patur një jetë normale. Si rezultat, komuniteti LGBTQ+ në Iran përballet me shtypje sistematike, diskriminim, refuzim familjar dhe pengesa ligjore.

Lundrimi në një fëmijëri të trazuar

Një portret familjar i Ashkan dhe prindërve të tij pranë Detit Kaspik në Iranin verior si fëmijë. Foto nga Shabani. Përdoret me leje.

Shabani lindi në Iran, pranë Detit Kaspik dhe u rrit në një mjedis thellësisht konservator. Prindërit e tij ushtronin një nivel mbytës kontrolli mbi çdo aspekt të jetës së tij, duke i diktuar veshjet, aktivitetet dhe madje edhe ndërveprimet e tij shoqërore. Megjithatë, aspekti më i mundimshëm gjatë rritjes ishte abuzimi.

Kam vuajtur nga abuzimi i madh në fëmijëri nga prindërit e mi. Babai im përdorte sende të mprehta për të më prerë kur unë nuk falesha, nuk studioja mjaftueshëm ose nuk luaja sipas pritshmërive të tij. Edhe sot e kësaj dite, plagët në dorën time shërbejnë si një kujtesë e dhimbjes që kam duruar. Më ushqente me forcë piper dhe më shkaktonte djegie në lëkurë duke ngrohur lugët në sobë. Ai dyshonte se isha ndryshe… Ndoshta shumë ndryshe.

Të qenit ndryshe ishte diçka që vetë Shabani mundohej ta kuptonte. Si fëmijë, sjellja e tij nuk përputhej me pritshmëritë e shoqërisë për djemtë. Në vend që të angazhohej në aktivitete “tipike” të tilla si të luante futboll ose me armë lodra dhe makina, lojërat e tij të preferuara përfshinin ato që perceptoheshin si femërore si përgatitja e ushqimit ose loja e shtëpisë me vajzat.

Në shkollën fillore, ndjeva se diçka nuk shkonte, por nuk mund ta kuptoja se çfarë. Kjo e bëri tepër të vështirë të pranoja veten. Ndihesha plotësisht i vetmuar, pa askënd për të kërkuar udhëzime dhe pa informacion. Për t'i bërë gjërat edhe më keq, unë rrihesha vazhdimisht nga familja ime, që përpiqej të fshihte natyrën time nga anëtarët e tjerë të familjes.

Isha i paditur dhe besoja se isha i vetmi person që i përjetova këto ndjenja. Unë do t'i lutesha Zotit, duke iu lutur të më ndryshonte.

Gjatë shkollës së mesme, pata akses në internet në një internet kafe. Fillimisht, baza e të dhënave persiane ishte e kufizuar, por kur fillova të kërkoja në anglisht, ajo hapi një botë krejtësisht të re. Mësova fjalën gay dhe më pas kuptova natyrën time. Mësova se kishte shumë njerëz si unë. Ishte një zbulim të kuptoja se nuk isha vetëm. Që nga ai moment, fillova të përdor platforma si Yahoo, Messenger dhe Facebook për t'u lidhur me të tjerët, për të gjetur njerëz që ndanin përvoja të ngjashme.

Një fije shprese në kohë të trazuara

Fjala “pederast” është skalitur në një mur pranë shtëpisë së Shabanit në Iran. Foto nga Shabani. Përdoret me leje.

Pas arratisjes nga shtëpia në moshën 26-vjeçare, Shabani jetoi një ekzistencë nomade, vazhdimisht në lëvizje nga njëri qytet në tjetrin. Ai flinte në parqe dhe hapësira publike, duke u përpjekur gjithmonë të qëndronte një hap përpara. Megjithatë, babai i tij me lidhje të mira dukej se kishte një aftësi të çuditshme për ta gjetur, duke i dërguar kërcënime për ta gjetur, përdhunuar dhe vrarë me ndihmën e xhaxhallarëve të tij. Ishte një cikël i përjetshëm frike dhe dëshpërimi.

Por mes asaj jete kaotike, u shfaq një mundësi e papritur për ndryshimin e jetës. Atij iu dha një bursë prej 18,000 dollarësh për të studiuar fotografinë me Ed Kashi, një fotograf i vlerësuar me çmime nga Nju Jorku. Shabani shpejt ia tregoi gjendjen e tij të rëndë Kashit, i cili iu përgjigj me simpati dhe mbështetje të vërtetë – një mirësi që Shabani e kishte përjetuar rrallë më parë.

Ed ishte jashtëzakonisht mbështetës. Ai dhe gruaja e tij më telefononin çdo ditë, duke u bërë prindërit që nuk pata kurrë mundësinë t'i takoja.

Në të njëjtën kohë, nëna ime filloi të më dërgonte mesazhe lënduese në Telegram, duke më thënë se nuk isha më djali i saj dhe duke shprehur dëshirën e saj për vdekjen time.

Duke lexuar ato mesazhe, ndjeva një dëshpërim të thellë që më shtyu të mendoja të vrisja veten. E gjeta veten duke qëndruar në një urë në Iranin jugor, gati për t'i dhënë fund të gjithave.

Në atë moment, Ed më thirri në video WhatsApp. Ishim të dy duke qarë, por ai më ndryshoi mendje dhe më dha idenë të largohesha nga Irani.

Shita aparatin tim dhe bleva një biletë avioni për në Turqi. U largova nga atdheu im, e gjithë jeta ime ishte e ngjeshur në një valixhe, laptopin tim dhe një aparat fotografik të vjetër të dashur që e kam edhe sot e kësaj dite.”

Nga tigani në zjarr

Grupet konservatore dhe fetare turke protestojnë kundër individëve LGBTQ+, duke përmendur kundërshtimet fetare  ndaj vlerave tradicionale të familjes. Foto nga Shabani. Përdoret me leje.

Fatkeqësisht, problemet e Ashkanit nuk mbaruan pasi ai mbërriti në Turqi. Ai u përball me mallin dhe dhimbjen e zemrës, pasi partneri i tij u nda me të menjëherë pasi u largua nga Irani. Për më tepër, ai u përball me një realitet të ri diskriminimi, ngacmimi dhe frike në Turqi, ku ka pasur një rritje të gjuhës së urrejtjes dhe dhunës që synon komunitetin LGBTQ+.

Kur mbërrita për herë të parë në Turqi, u vendosa në një lagje konservatore ku hasa armiqësi të vazhdueshme. Njerëzit shikonin, më largonin kur përpiqesha të hipja në autobus dhe më hidhnin fjalë fyese dhe gjeste të turpshme. Diskriminimi me të cilin u përballa ishte kryesisht për shkak të kombësisë sime, por i përforcuar nga seksualiteti im.

Përvoja më e tmerrshme e diskriminimit që kam hasur ishte në gusht 2021, kur po dokumentoja zjarrin në Turqinë Jugore. Isha duke kapur imazhe kur policia m'u afrua, më kontrolloi kartën e gazetarit dhe dokumentet dhe më konfiskoi kamerën. Ata kërkuan akses në telefonin tim celular dhe zbuluan orientimin tim seksual gjatë shfletimit të fotografive të mia. Në atë moment filloi tallja, me një oficer që më nënshtroi me prekje poshtëruese. Më futën me forcë në makinën e tyre të policisë dhe më braktisën në zemër të zjarrit, në një vend të paarritshëm për makinat.

Në prag të zgjedhjeve të përgjithshme të majit në Turqi, presidenti Rexhep Tajip Erdogan dhe Ministri i Brendshëm Süleyman Soylu shënjestruan aleancën e opozitës për mbështetjen e komunitetit LGBTQ+. Më 2 maj, Soylu u bë titull kryesor duke kërcënuar se do të ndalojë një reklamë televizive se “evokonte lezbicizmin”. Vitin e kaluar, një këngë për dashurinë mes dy burrave tërhoqi reagimin e konservatorëve të Turqisë, të cilët argumentuan se video nuk kishte vend në shtetin e tyre.

Queer, Jeta, Liria

Përballë sulmeve fizike, abuzimit verbal, diskriminimit dhe madje edhe vrasjes, ky klub homoseksual në Stamboll qëndron si një hapësirë e rrallë e sigurt për ta që të shprehen lirisht, pavarësisht përpjekjeve të qeverisë për të kufizuar të drejtat LGBTQ+. Foto nga Shabani. Përdoret me leje.

Pavarësisht këtyre sfidave, Shabani mbetet i vendosur të luftojë për lirinë dhe barazinë e komunitetit LGBTQ+ në Iran dhe në mbarë botën. Pasioni i tij ushqehet nga lëvizja Gruaja, Jeta, Liria dhe shpresa për t'u kthyer një ditë në shtëpi, ku mund të jetojë pa frikën e persekutimit dhe diskriminimit.

Një autoportret me një banderolë që mban fytyrën e Mahsa Amini. Ai e shfaq me krenari këtë pankartë gjatë një proteste të mbajtur nga iranianët në Stamboll kundër regjimit shtypës iranian. Foto nga Shabani. Përdoret me leje

Që kur u bëra fotograf, kam ndjerë një dëshirë për të bërë një ndryshim. Unë dëshiroj që njerëzit të na kuptojnë dhe të na pranojnë. Gratë në vendin tim, Iran, më kanë frymëzuar me aftësinë e tyre për të bashkuar njerëzit e të gjitha etnive dhe për të mbrojtur të drejtat e tyre.

E di që jam me fat që jam ndër të paktët që i shpëtuan këtij fati tragjik. Shumë të tjerë si unë përfundojnë duke kryer vetëvrasje ose duke u vrarë nga duart e familjeve të tyre. Unë dua të sigurohem që këto gjëra të mos i ndodhin kurrë askujt në Lindjen e Mesme, pavarësisht vendndodhjes së tyre, qoftë Afganistan, Siri, Egjipt, Iran apo gjetkë.

Për ata që përballen me përvoja të ngjashme, këshilla ime është të kujtojnë se nuk janë vetëm dhe të heqin dorë nga frika. Më vjen turp nga vetja që nuk u ngrita përballë prindërve dhe miqve të mi kur isha më i ri. Megjithatë, tani kam një ndjenjë të pabesueshme çlirimi, sikur të jetë hequr një barrë e rëndë. Edhe pse nuk jam i sigurt se çfarë do të më presë në të ardhmen, nuk mund të kthehem në Iran ose të qëndroj në Turqi, por për herë të parë në jetën time nuk kam frikë. Ndjehem i lirë.

Liria. Kur Ashkan Shabani mbërriti në Turqi, një nga pamjet e para që e përshëndeti ishte Bosfori në Stamboll. Foto nga Ashkan Shabani. Përdoret me leje