Pussy Riot është një përcjellës thuajse anonim i performancës radikale artistike nga Rusia. Anëtaret e saj janë pjesë e rrymës punk rock dhe teatrit aktivist.
Dy nga anëtaret, Nadezhda Tolokonnikova dhe Maria (Masha) Alyokhina, u bënë të njohura ndërkombëtarisht në vitin 2012, kur tre pjesëtarët e grupit punk, të gjitha femra, u ndaluan gjatë përpjekjes për të performuar në një katedrale të Kishës Ortodokse Ruse. Një nga to, Katerina Samutsevich, bëri një marrëveshje; pranoi fajin dhe u lirua, ndërsa dy anëtaret e tjera, Tolokonnikova dhe Alyokhina, u dënuan me dy vjet burg dhe fituan amnestinë pasi kishin kryer 22 muaj dënim.
Vishal Manve i Global Voices foli me Masha Alyokhina në Javën Ndërkombëtare të Shoqërisë Civile (ICSW) në Beograd, Serbi.
Vishal Manve: Si u krijua Pussy Riot?
Masha Alyokhina: Pussy Riot u formua në fund të vitit 2011. Ishte një vendim spontan i njerëzve të ndryshëm – aktivistë, artistë, regjisorë, muzikantë – për të protestuar kundër presidencës së Vladimir Putinit. Kishte protesta të mëdha në të gjithë vendin dhe rusët e bënë të qartë se nuk donin këtë presidencë pafund, të cilën Putin njoftoi se do ta mbante.
Ne, si Pussy Riot, performuam në Sheshin e Kuq në Moskë me një këngë të quajtur Putin Pshurri Pantallonat e Tij. Ishte e rëndësishme për ne sepse besonim se në momentet e zgjedhjes nuk duhej të heshtnim. Dhe pastaj, kur Kisha Ortodokse Ruse e mbështeti Putinin si udhëheqësin më të madh të vendit tonë, vendosëm të shkonim në Katedralen e Krishtit Shpëtimtar dhe kënduam një këngë të quajtur Nëna Mari, na hiq Putinin. Ne arritëm të këndonim vargun e parë të këngës, pas së cilit na arrestuan dhe hapën një çështje penale, duke na akuzuar me “nxitje të urrejtjes fetare”.
Nadezhda Tolokonnikova dhe unë kaluam dy vjet burg për këtë këngë. Sapo dolëm nga burgu, ne vazhduam me aktivizmin tonë. Si të dënuara, ne e kishim zyrtarisht të ndaluar të dilnim nga Rusia. Unë nuk mund të dal ligjërisht nga Rusia, të fluturoj, të marr një tren apo një autobus, por është e rëndësishme për mua të performoj. Sa i përket aktivizmit tonë, ne po bëjmë shumë gjëra në lidhje me reformën e burgjeve dhe të drejtat e të burgosurve. Ndër të tjera, ne krijuam një faqe interneti lajmesh, të quajtur MediaZona. Në vitin 2014, ishte një grup i vogël gazetarësh të pavarur, të cilët u larguan nga mediat e tjera pasi refuzonin mbulimin e aneksimit të Krimesë në një mënyrë që favorizonte Putinin. Sot, është një nga mediat më popullore online në Rusi.
VM: Nuk jeni lodhur që jeni në shënjestër nga shteti rus?
Alyokhina:Jo, është në rregull. Nuk është gjëja më e keqe që mund të të ndodhë dhe kjo është mjaft qesharake, sepse ti i sheh këta oficerë të mëdhenj në uniformë duke vrapuar pas një vajze të vogël si unë. Unë nuk mendoj se është e lodhshme ose e frikshme.
VM: Ç'mendoni për rolin e artit në ndryshimin e botës, në sensin e aktivizmit?
Alyokhina: Unë besoj se arti po ndryshon botën dhe vendet individuale sepse është i vetmi medium që bën pyetje të pakëndshme pa dhënë përgjigje të menjëhershme apo një linjë të përgjithshme të të menduarit, si politika. Arti reflekton realitetin tonë dhe prandaj është kaq i fuqishëm.
VM: Cilat janë disa nga çështjet për të cilat aktivizmi juaj është shënjestruar?
Alyokhina: Unë jam më së shumti e shqetësuar për çështjen e lirisë së fjalës. Ajo që bën Putini nuk ka të bëjë me rivendosjen e madhështisë së Rusisë. Ka të bëjë me shtypjen e njerëzve. Bëhet fjalë për vrasjen e anëtarëve të opozitës. Bëhet fjalë për futjen e njerëzve në burg për një postim në Facebook, në Twitter ose kritikuar regjimin e Putinit. Kjo është ajo që po ndodh në Rusi. Oleg Sentsov, një regjisor ukrainas, u trajtua shumë më keq se ne për aktivizmin e tij në Krime. Ai nuk bëri asgjë, por u kap në Krime, u transferua në Rusi, u torturua për të dhënë një dëshmi dhe u dënua me 20 vjet në një burg në Siberinë lindore.
VM: Si i presin vendet e BE-së performacat e Pussy Riot?
Alyokhina: Ne mendojmë se jemi të pranuara në Evropën Lindore dhe vendet e BE-së. Por unë mendoj se është e rëndësishme të kuptoni se kur të ktheheni, këta njerëz do të mbeten prapa dhe mënyra e vetme për të qëndruar në kontakt, është përmes rrjeteve sociale. Kjo është arsyeja pse ne po bëjmë gjithçka në rrjetet sociale sot, sepse edhe në Rusi, është ende një metodë efektive për të influencuar dhe bashkuar njerëzit.
VM: Si i menaxhoni situatat e vështira? A është e rëndësishme mbështetja e publikut?
Alyokhina: Për mua personalisht është solidariteti. Pa të gjithë njerëzit që na përkrahin, do të ishim në telashe. Kur je i izoluar dhe vetëm, ndonjëherë nuk je i sigurt se ke fuqinë për të vazhduar. Por kur dëgjon fjalët mbështetëse dhe merr letra nga njerëzit, mund ta bësh dallimin.
VM: Ju keni paralajmëruar botën për Donald Trump. Ç'mendoni për SHBA dhe rolin e saj në botë?
Alyokhina: A mendoj se Shtetet e Bashkuara kanë ndryshuar që nga presidenca e Trump? Sigurisht. Unë mendoj se një tjetër luftë e ftohtë, ndoshta po vjen, gjë që është shumë e keqe. E fundit përfundimisht mbaroi jo shumë kohë më parë. Dhe është kaq tragjike dhe e çuditshme që historia të përsëritet aq shpejt.
VM: Ç'do të ndodhë nëse Gjykata Europiane ose juridiksioni i OKB-së për të drejtat e njeriut në Rusi nuk ekzistojnë më?
Alyokhina: Nëse Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut nuk ka më juridiksionin mbi territorin rus, do të jetë një katastrofë për popullin rus. Ky është një kërcënim real. Mjerisht, këtu po shkon Rusia.
VM: Sa e vështirë është për ju të punoni në Rusi?
Alyokhina: Në Rusi, thjesht nuk na lejohet të performojë. Kur ne kohët e fundit u përpoqëm të vendosnim një shfaqje në një teatër të vogël në Moskë, me hapësirë për vetëm 100 njerëz, dhe falas, pa bileta – autoritetet e bllokuan godinën dhe ende nuk është rihapur. Ndonjëherë, na kërkohet të performojmë në një vend ose në një tjetër, i dërgojmë materialin tonë, ata janë shumë entuziastë për të na pritur – dhe më pas duhet të anulohen për shkak të disa kërcënimeve nga shteti. Unë mund të numëroj rreth 35 raste.
Ditë pas dite, zyrtarët e shtetit po i quajnë aktivistët e opozitës “armiq të popullit”. Çdo ditë, ka propagandë dhe e gjithë makina po punon kundër aktivistëve dhe ndonjëherë njerëzit bien pre e propagandës. Nëse jeton në një vakuum informacioni, është e pamundur të mos besosh.
VM: Cila është gjendja e femrave sot në Rusi?
Alyokhina: Nuk e veçoj feminizmin nga politika. Feminizmi nuk është një gjë e veçantë, por është shumë brenda politikës. Në shkurt 2017, Rusia miratoi një ligj të ri që dekriminalizonte dhunën në familje. Nuk është më një krim. Gjoba është 80 euro për rrahjen e grave dhe fëmijëve. Ne tallemi në Rusi me policët. Kur gratë e thërrasin policin të raportojnë se janë rrahur, oficeri i kërkon që t'i thërrasin përsëri kur të kenë vdekur. Ishte një shaka, por tani është e vërtetë. Ne zbuluam disa raste kur oficerët e policisë i shpërfillnin thirrjet nga gratë që raportonin dhunën në familje. Disa nga këto gra janë me aftësi të kufizuara tani si rezultat i dhunës në familje dhe po i ndihmojmë që të padisin policinë për mosveprim.
VM: Sa e fuqishme është lëvizja për të drejtat e femrave në Rusi?
Alyokhina: Është kryesisht një lëvizje e bazës në Moskë, Shën Peterburg dhe disa qytete të tjera. Gratë ruse janë politikisht aktive. Por ende nuk e dimë se sa e fortë është kjo lëvizje, sepse nuk ekziston ndonjë kolektiv i vetëm me të dhëna të besueshme. Ne organizojmë koncerte për bamirësi dhe dhurojmë të ardhurat, nganjëherë disa mijëra euro, në qendrat e krizave për gratë që ofrojnë ndihmë dhe mbështetje për viktimat e dhunës në familje. Nuk ka para nga qeveria në këto qendra, por vetëm nga kisha apo grupet feministe.
VM: Ç'mendoni për faktin se Rusia po shënjestron platformat e mediave sociale me dizinformim dhe fushatën #MeToo që u fuqizua nga rrjetet sociale?
Alyokhina: Pas lëvizjes mbarëbotërore #MeToo, gratë ruse krijuan një hashtag lokal, #ImNotAfraidToSayIt (#Небоюсьікасать). Njerëzit shkëmbyen postime në mediat sociale rreth ngacmimit dhe dhunës seksuale. Kjo ishte gjë shumë e madhe. Fatmirësisht, Rusia nuk është aq e izoluar politikisht si Kina, por drejtimi politik është shumë i njëjtë. Vetëm disa muaj më parë, ata filluan të debatojnë një sërë ligjesh që do të shkëpusnin në mënyrë efektive Rusinë nga pjesa tjetër e botës. Kjo është marrë nga praktikat e Kinës. Në Rusi, mund të shkoni në burg për deri në tre vjet për një postim në Facebook.
VM: Ç'mendoni për lëvizjet e të drejtave të femrave në atë që quhet Global South (Jugu Global), përfshirë Azinë ugore?
Alyokhina:Ëndrra ime është të vij në Indi dhe të performoj audiencën atje. Unë jam një tifoz i Period. Fundi i një Fjalie nga Guneet Monga. Isha me të vërtetë e lumtur kur pashë lajmin që fitoi një Oskar. Unë e di se India është një shoqëri shumë konservatore dhe ka shumë punë për t'u bërë. Por, nëse njerëzit besojnë dhe kundërshtojnë autoritarizmin, do të ketë përparim. Një gjë që ti e kupton kur përfshihesh me aktivizmin është se nuk je vetëm. Kur ke performanën e parë, ndonjëherë mund të ndjehesh e vetmuar, por më kujtohet se ka mijëra njerëz në vende të ndryshme dhe kushte të ndryshme që luftojnë për të njëjtat vlera.