Uzbekistani më në fund po fillon të trajtojë problemin e ndotjes së ajrit
Kryeqyteti i Uzbekistanit Tashkent është mbuluar nga pluhuri dhe smogu. Foto nga kanali publik në Telegram Troll.uz. Përdorim i drejtë.
Një grup aktivistësh mjedisorë, blogerësh dhe njerëzish të famshëm zhvilloi më 14 janar, një protestë të quajtur “Toza havo kerak” (Nevojitet ajër i pastër) në kryeqytetin e Uzbekistanit, Tashkent. Qëllimi ishte ndërgjegjësimi i banorëve dhe zyrtarëve për problemet mjedisore, veçanërisht cilësisë së dobët të ajrit. Pjesëmarrësit mbanin pankarta për reduktimin e ndërtimeve të reja, ndalimin e prerjes së pemëve dhe vendosjen e filtrave të pastrimit të ajrit në fabrika.
Disa pankarta të tjera pyesnin se ku ishte ajri i pastër dhe u ankuan se njerëzit po thithnin pluhur në vend të tij. Një nga organizatoret, blogerja mjedisore Mutabar Khushvaktova tha se “shpreson që situata do të ndryshojë për mirë” sepse të gjitha palët e interesuara nuk janë indiferentë dhe nëse “të gjithë bashkohen dhe kuptojnë rëndësinë e këtij problemi, situata natyrisht do të përmirësohet. .”
Këtu është një postim në Instagram me një nga pjesëmarrësit, administratori i kanalit të njohur në Telegram, Troll.uz, duke mbajtur një pankartë ku shkruhet: “Ulni numrin e ndërtesave të reja, ndaloni prerjen e pemëve”.
Problemi i ndotjes së ajrit në Uzbekistan është duke u përkeqësuar. Në dimër, Tashkenti i bashkohet rregullisht listës së 10 qyteteve më të ndotur në botë. Në dhjetor 2023, Tashkenti regjistroi nivelet e dyta më të larta të ndotjes së ajrit në botë, duke u renditur pas Delhit të Indisë.
Problemi nuk ka qenë prioritet i autoriteteve. Është bërë e pamundur të injorohet më tej dhe të gjitha palët e interesuara po mblidhen për ta trajtuar atë. Sasia e grimcave të dëmshme PM2.5 në ajër në mënyrë rutinore tejkalon normën e rekomanduar nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH). Për shembull, më 19 janar, niveli i grimcave PM2.5 ishte 55.8 μg/m3, që tejkalon rekomandimet e OBSH-së 11.1 herë.
Ekspozimi afatgjatë ndaj këtyre grimcave ka efekte inflamatore, kancerogjene dhe citotoksike dhe shkakton alergji e ndikon negativisht në jetëgjatësinë e njeriut. Banorët e Tashkentit janë ankuar për gjumë të keq dhe rritje të alergjive për shkak të cilësisë së dobët të ajrit. Problemi u theksua edhe nga reperi i njohur Konsta, që publikoi këngën “Xavo” (Ajri), në të cilën ai këndon për degradimin e mjedisit dhe ndotjen e ajrit në Tashkent.
Këtu është një video në YouTube e këngës së Konstas, “Xavo”:
Drejtori i Qendrës për Shërbimin Hidrometeorologjik të Uzbekistanit, Sherzod Khabibullaev, thekson si shkaqe djegien e qymyrit dhe vajit për ngrohje, përdorimin e gjerë të benzinës AI-80 me ndotje të lartë nga automjetet, emetimet nga impiantet industriale rreth Tashkentit dhe ndërtimin kaotik që bllokon rrjedhën e ajrit. Ministria e Ekologjisë lëshoi një listë të ngjashme shpjegimesh, duke shtuar si një tjetër arsye kryesore prerjen e paligjshme të pemëve në qytet.
Më 12 janar, Ministria e Ekologjisë ndau strategjinë për të përmirësuar cilësinë e ajrit në vend, që përfshin instalimin e pajisjeve të pastrimit të pluhurit dhe gazit në impiantet industriale dhe shtimin e më shumë stacioneve për monitorim. Gjithashtu, ministria publikoi një plan prej 12 pikash për të reduktuar ndotjen e ajrit në Tashkent, duke propozuar ndërtimin e një brezi të gjelbër të përbërë nga pemë dhe bimë rreth qytetit, ndalimin e shitjes së benzinës AI-80 dhe përdorimin e karburantit.
Këtu është një video në YouTube për ndotjen e ajrit në Tashkent:
Shoqëria civile është përfshirë gjithashtu. Më 12 janar, lëvizja kombëtare “Yuksalish” (Ngritja) propozoi 10 masa prioritare për të trajtuar ndotjen e ajrit, bazuar në intervistat me ekspertë, studiues, aktivistë dhe gazetarë mjedisorë. Kuptohet gjithnjë e më shumë se rikthimi i ajrit të pastër kërkon kontributin nga çdo qytetar.
