Foto nga traileri zyrtar i filmit në YouTube. Përdorim i drejtë.

Filmi nga regjisori jakut Stepan Birnashev, “Aita”, u hoq nga transmetimi në Rusi me kërkesë të Roskomnadzor [mbrojtësi rus i medias dhe internetit dhe organi kryesor i censurës]. 

Arsyeja që Roskomnadzor përmendi ishte se filmi u përpoq të “thyen parimet e unitetit të popujve të Rusisë”. Aita përqendrohet në një rast përdhunimi, ku një polic rus është i dyshuar për përdhunimin e një vajze jakute.

Traileri zyrtar i filmit Aita

Gazeta Meduzakomploti zbuloi skenarin e filmit. Aita është një dramë e pasuruar me nuanca detektive. E vendosur në Jakutia në vitin 2019, rrëfimi shpaloset kur Nikolai Innokentyevich, shefi i policisë [jakut] i fshatit, sinjalizohet për Aita, një nxënëse, e shtruar në spital pas një tentative për vetëvrasje. Arsyeja? Një shënimin në xhepin e saj shkruhej: “Afonya, të urrej!!!” Afanasy [Afonya] Shchukin, një oficer i policisë lokale [ruse], e kishte sjellë Aitën në shtëpi pasi ajo u gjet me një grup adoleshentësh të dehur. Komploti thellohet kur zbulohet se shënimi që pretendonte se nëna e Aitës ishte në shtëpi ishte shkruar nga Shchukin. Në mënyrë tragjike, Aita nuk mbijeton dhe zbulimi se ajo ishte shtatzënë trondit fshatin, duke hedhur dyshime mbi Shchukin. Pavarësisht akuzave të forta të banorëve të fshatit, Innokentyevich e vendos Shchukin në një qeli për ta mbrojtur atë nga dëmtimi i mundshëm. Me përshkallëzimin e tensioneve, izolimi i fshatit për shkak të kushteve atmosferike e intensifikon suspancën, duke e lënë audiencën të vërë në dyshim sekuencën e vërtetë të ngjarjeve.

Ndryshe nga këndvështrimi i Roskomnadzor, filmi nuk bën kontrast të fortë me aspektet e mira dhe të këqija të kombësive të ndryshme. Ndërsa shefi i policisë, Nikolai Innokentyevich, paraqitet si një oficer i ashpër, një polic tjetër, Ayaal Sleptsov [gjithashtu jakut], portretizohet si një figurë e paqëndrueshme, por jo tërësisht keqdashëse. Nga ana tjetër, portretizimi i Shchukin-it anon drejt një profili miqësor, megjithëse me të metat e veta. Përhapja e shpejtë e thashethemeve dhe epoka dixhitale e dezinformatave janë temat kryesore, që çojnë në akuza të rreme dhe histeri në mbarë komunitetin. Regjisori me mjeshtëri mbjell farat e dyshimit në mendjen e audiencës për pafajësinë e Shcukinit dhe arsyet e vërteta pas fundit tragjik të Aitës.

Përfundimi, megjithëse didaktik, thekson mësimet që kanë nxjerrë personazhet për rëndësinë e durimit, mirëkuptimit dhe komunikimit në epokën tonë dixhitale me ritme të shpejta. Disa kritikë e panë natyrën eksplicite të këtij fundi paksa të sikletshme, megjithatë ishte pikërisht kjo qartësi që dukej se i shmangej interpretimit të Roskomnadzor.

Siç shkruante kritiku i kinemasë Anton Dolin në vitin 2020:

Është një ndjenjë e përsëritur midis kritikëve të filmit për të theksuar veçantinë e kinemasë jakute. Edhe pse Jakutia është pjesë e Federatës Ruse, stili i saj kinematografik dallon nga filmat e zakonshëm rusë. Ndërsa filmat jakutë gjejnë një audiencë të përkushtuar brenda rajonit të tyre, ata shpesh përballen me kuriozitet dhe hezitim në pjesët e tjera të Rusisë.

Thelbi i vërtetë i kinemasë jakute është lidhja e saj e thellë me jetën e përditshme, çështjet dhe pasurinë kulturore të Republikës së Sakhasë. Ajo kap peizazhet befasuese të jakutëve dhe traditat e vjetra pa synimin e tërheqjes së gjerë universale. Ky autenticitet është ai që tërheq audiencën vendase, duke i bërë fitimprurës edhe filmat më të rrezikshëm dhe më eksperimentalë brenda Jakutias, ndërkohë që ata mund të konsiderohen shumë aventureske për t'u prodhuar ose shpërndarë në qytete si Moska ose Shën Petersburgu.