Ilustrimi i bërë nga Connectas. Përdoret me leje.

Ky artikull është shkruar nga Grisha Vera për CONNECTAS dhe ripublikohet në Global Voices sipas një marrëveshjeje.

Një dekadë më parë, Amerika Latine ishte një nga rajonet me mbulimin më të mirë (93 për qind) të vaksinimit të fëmijëve në botë, duke tejkaluar mesataren globale me nëntë pikë. Por deri në vitin 2022, mbulimi i rajonit ishte një nga më të këqinjtë, duke u renditur pesë pikë nën mesataren globale, sipas vlerësimeve nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) dhe Fondi i Kombeve të Bashkuara për Fëmijët (UNICEF).

Këto organizata vlerësojnë se 1.2 milionë fëmijë nuk e kanë bërë dozën e parë të DTP3 (vaksina kundër difterisë, tetanozit dhe kollës së mirë, një tregues global i mbulimit të vaksinimit) dhe se gati dy milionë fëmijë në rajon janë në rrezik të preken nga një sëmundje që mund të parandalohet nga vaksinat.

Ulje e mbulimit të vaksinimit me DTP3. Burimi: OBSH dhe UNICEF

Njëzet e tre vende në Amerikën Latine dhe Karaibe kanë ulur vaksinimin DTP3 dhe për fruthin. Rënia në shtatë vende është alarmante: në Bolivi, El Salvador, Ekuador, Honduras, Paraguaj, Peru dhe Venezuelë, ku mbulimi është ulur me 20 pikë ose më shumë në një nga dy vaksinat e përmendura që nga viti 2012.

Nga këndvështrimi rajonal, shkaqet e uljes i përgjigjen arsyeve të ndryshme: rënia e fushatave publike për promovimin e rëndësisë dhe cilësisë së vaksinave, përkeqësimi i sistemeve shëndetësore, lëvizjet kundër vaksinave, kriza shëndetësore e ardhur nga pandemia dhe më pak fonde të akorduara për blerjen e vaksinave.

Sipas shifrave për importet e vaksinave për përdorim njerëzor nga Comtrade i Kombeve të Bashkuara, nga shtatë vendet që regjistruan rënien më të madhe në mbulimin me vaksina, në dy, Venezuelë dhe Ekuador, shpenzimet u ulën në dekadën e fundit. Raportimi në terren në Bolivi, Ekuador dhe Venezuelë tregoi gjithashtu se qeveritë nuk janë transparente për situatën e vaksinimit dhe se ka dështime kur bëhet fjalë për mbledhjen e të dhënave, situata që e ndërlikojnë më tej trajtimin e këtij problemi.

Në shkurt të vitit 2023, Organizata Shëndetësore Panamerikane (PAHO) lëshoi ​​alarmin dhe u kërkoi vendeve në rajon të përditësojnë planet e tyre të reagimit për të parandaluar transmetimin endemik të fruthit në kontinent. Në vitin 2016, rajoni u shpall se nuk kishte më virusin, por qarkullimi i tij në vende jashtë nënkontinentit tregonte një rritje të rasteve të importuara midis 2017 dhe 2019.

Sisteme të brishta

Në dekadën e fundit, Peruja ka rritur shpenzimet për blerjen e vaksinave. Edhe pse shuma ka ndryshuar që nga viti 2019, tendenca është në rritje: në vitin 2023, qeveria peruane shpenzoi 108 për qind më shumë se në vitin 2012. Megjithatë, rritja e shpenzimeve nuk reflekton mbulim më të mirë të vaksinimit të fëmijëve. Në 10 vitet e fundit, tendenca ka qenë në rënie: mbulimi me vaksina për fruthin u ul me 20 pikë në këtë periudhë dhe mbulimi me DTP3 u ul me 13 pikë.

Tendenca drejt shpenzimeve më të mëdha në këtë fushë, pavarësisht rënies së mbulimit të vaksinimit, ndodh gjithashtu në El Salvador, Honduras, Bolivi dhe Paraguaj. Midy, këshilltari i Unicef-it, paralajmëron se për të garantuar suksesin e programeve të imunizimit, vendet duhet të kenë personel të mjaftueshëm shëndetësor, të kenë një sistem të aftë për t'iu përgjigjur rritjes së kërkesës për vaksinim, të ndërgjegjësojnë popullatën dhe të kenë një infrastrukturës për ruajtjen e vaksinave.

Rasti i Venezuelës ilustron qartë se aksesi në vaksina nuk është i mjaftueshëm për të garantuar mbulim të mirë. Pediatri Huniades Urbina dhe nënkryetar i Akademisë Kombëtare të Mjekësisë të Venezuelës, thotë se në vitet e fundit shteti nuk ka blerë vaksina, për shkak të një borxhi prej 10 milionë dollarësh që vendi i ka PAHO-s. Dozat ekzistuese kanë ardhur vetëm përmes donacioneve nga organizatat ndërkombëtare.

Përfaqësuesit e Ministrisë së Pushtetit Popullor për Shëndetësinë, Gavi, PAHO dhe UNICEF ​​u takuan në Karakas më 14 nëntor. Foto e marrë nga portali i Ministrisë së Shëndetësisë së Venezuelës.

Injoranca dhe përjashtimi

Mungesa e njohurive për rëndësinë e imunizimiz ka ndikuar në rënien e vaksinimit. Enrique Terán, profesor në Universidad San Francisco de Quito dhe doktorant në farmaceutikë, thotë se një dekadë më parë, Ekuadori nxiste vazhdimisht familjet që të vaksinonin fëmijët e tyre, por ai thotë se për të paktën pesë vjet, sistemi mjekësor ka pritur që pacientët të shkojnë vetë në qendrat shëndetësore.

Në Ekuador, popullsia emigrante zakonisht përjashtohet nga programet e vaksinimit. “Ata nuk janë të përjashtuar sepse refuzojnë vaksinimin, por përkundrazi nuk kanë se si të përfshihen. Burokracia i harron kur vjen puna te shërbimet dhe strategjitë rrallë përfshijnë emigrantët.”

Nuk ka të dhëna

Ekuadori uli mbulimin me DTP3 me 17 pikë dhe të vaksinës së fruthit me 22 pikë midis 2012 dhe 2022. Jácome, autoriteti i qeverisë ekuadoriane, shpjegoi se, në shtator të këtij viti, për shkak të një fushate të veçantë vaksinimi, ata kuptuan se vlerësimet që i kishin raportuar PAHO nuk ishin të sakta.

Venezuela nuk ka raportuar të dhëna për blerjen e vaksinave në Kombet e Bashkuara që nga viti 2013 dhe që nga 2017 buxheti për zbatimin e Skemës Kombëtare të Imunizimit mbetet mister. Megjithatë, të dhënat e disponueshme në buxhetin e shtetit dhe raportet e llogaridhënies (2012-2017) tregojnë një rënie të numrit të vaksinave të bëra. Për shembull, në vitin 2014, ka pasur një ulje prej 58 për qind të dozave të aplikuara. Një vit më pas kjo shifër rikuperoi vlerat e 2013. Por në vitin 2016 ka pasur një ulje tjetër të dozave të bëra, këtë herë 12 për qind. Ky reduktim ka vazhduar edhe në 2017, viti i fundit për të cilin dihen shifra zyrtare.

Dozat e vaksinës aplikohen në Venezuelë. Që nga viti 2017, vendi nuk ka raportuar buxhetin dhe objektin e Skemës Kombëtare të Imunizimit. Burimi: Kujtimet dhe Llogaritë e Ministrisë së Pushtetit Popullor për Shëndetësinë

Në vitin 2020, mbulimi me DTP3 u ul në 22 nga 33 vendet në Amerikën Latine dhe Karaibe dhe mbulimi me vaksinat e fruthit u ul në 26 vende. Deri në 2022, gjashtë nga këto vende nuk treguan shenja përmirësimi në mbulimin me DTP3 dhe 15 në mbulimin me vaksinat e fruthit.

Mungesa e transparencës në vendet e analizuara lë shumë pyetje pa përgjigje, si: cilat janë shkaqet që vaksinimi ka rënë edhe pse blerja e vaksinave në disa vende të rajonit është dyfishuar.