Foto nga Arzu Geybullayeva

Burimet e pushtetit të Recep Tayyip Erdoğan janë të mëdha. Në mbi njëzet vjet të sundimit të tij, ai ka konsoliduar pushtetin për të ndërtuar një sistem besnik burokratik (përfshirë ushtrinë dhe forcat e zbatimit të ligjit), një peizazh të medias kryesore dhe një sistem qeveritar që i pozicionon diktatet e tij mbi çdo nocion mbikëqyrjeje. Kësaj i shtohet edhe mungesa e një fushe të besueshme opozitare politike që mund t'u ofronte votuesve një alternativë të besueshme ndaj Erdoganit.

Kjo është shumë e njohur dhe e dokumentuar mirë. Prandaj, kur vëzhguesit kureshtarë pyesin: “Pse Erdogan fitoi zgjedhjet presidenciale të 2023 ?” Përgjigja zakonisht përcillet me një përzierje të arsyeve të cituara më sipër. Ndërkohë, elementi kryesor – domethënë, inteligjenca opozitare e vendit – mbetet pa u adresuar. 

Atë që nuk arriti ta bënte inteligjenca 

Inteligjenca e Turqisë është e gjerë dhe e larmishme. Por zgjedhjet e përgjithshme më të fundit treguan gjithashtu efektin e tyre demoralizues në opinionin publik. Përpara dhe gjatë zgjedhjeve të përgjithshme të mbajtura në Turqi në maj 2023, shumë nga mediat me ndikim të opozitës, me komentuesit dhe gazetarët e tyre, ishin në një gjendje euforie. Shumë analistë të respektuar braktisën mjetet objektive analitike për të brohoritur për kandidatin kryesor të opozitës që garoi kundër Erdoğan: Kemal Kılıçdaroğlu. Kandidatura e Kılıçdaroğlu u imponua në thelb publikut nga vetë Kılıçdaroğlu dhe grupi i tij i ngushtë i operatorëve politikë, me pak debat, kontribut publik, e me ndonjë analizë për të përcaktuar nëse ai ishte me të vërtetë kandidati më i mirë për të mposhtur Erdoganin në atë që shumë i përshkruan si zgjedhjet më vendimtare të vendit. 

Në vend të kësaj, inteligjenca e opozitës ndihmoi për të çimentuar një pikëpamje të përhapur se Kiliçdaroglu ishte njeriu që mundi Erdoğan. Ndërkohë, ata që vunë në dyshim këtë vendim u përzunë si paria që nuk mund të lexonin realitetin. Analistët me përvojë do të angazhoheshin në fushata të synuara që deklaronin se epoka e Erdoganit kishte përfunduar dhe se ai nuk kishte asnjë shans për t'i mbijetuar rizgjedhjes.

Kjo siguri bazohej në atë që Rusen Cakir, redaktori i Medyascope, i referohej vazhdimisht si “krizë qeverisjeje” nga Erdoğan. Kjo bazohej në premisën se Erdogan dështoi të jepte zgjidhje kuptimplota për problemet më urgjente ekonomike dhe politike me të cilat po përballeshin vendi dhe votuesit. Cakir nuk ishte i vetëm në këtë mesazh. Analistë dhe vëzhgues të tjerë me përvojë do t'i bashkoheshin transmetimeve të tij javore, duke supozuar se bisedat e tyre me votuesit e zakonshëm dhe pjesëmarrja në mitingjet e fushatës së Partisë Popullore Republikane (CHP) ishin shenja të qarta se epoka Erdoganit ishte në fundin e saj të afërt.

Gazetari dhe avokati i Kılıçdaroğlu, Kadri Gursel, shkoi aq larg sa tha se ata që nuk mund ta shihnin valën e baticës që po vinte, jo vetëm që nuk ishin të informuar, por mund të mos donin vërtet që Erdogan të largohej nga detyra! Komentet e ngjashme i kushtuan pak vëmendje analizave alternative: domethënë që imazhi i Erdoğan mund të njolloset, por ai kishte avantazhe të rëndësishme strukturore që vinin nga posti (të përshkruara në paragrafin e parë) që mund ta ndihmonin atë të qëndrojë në pushtet.

Në fund, skeptikët kishin të drejtë. Ajo që është shqetësuese është se, ndërkohë që parashikimet e gazetarëve, anketuesve dhe analistëve mund të jenë të gabuara, ishte toni margjinalizues dhe refuzimi për të marrë analiza kritike ato që i paraqitën publikut skenarë alternativë të besueshëm.

Pothuajse tre muaj nga zgjedhjet, këta ekspertë, në vend që të pranojnë se mashtruan publikun, kanë pranuar vetëm se e kishin gabim dhe se ishte koha për të ecur përpara dhe për të qëndruar optimistë.

Ndikimi

Dështimi më i gjerë i intelektualëve publikë është i dyfishtë: së pari, rritja e pritshmërive të njerëzve që ndoqën analizat e tyre dhe u demoralizuan plotësisht nga rezultatet e zgjedhjeve. E dyta është sjellja e tyre – ata kanë hequr dorë nga çdo përgjegjësi për mënyrën sesi analiza e tyre ishte dritëshkurtër.

Analistët kanë për detyrë ndaj publikut turk që ndikojnë duke ofruar të gjithë informacionin që u takon. Natyrisht, analizat e tyre mund të vërtetohen të gabuara, pjesërisht ose tërësisht. Ajo që do të kishte qenë e vlefshme në këtë cikël zgjedhor ishte që mediat e pavarura, të respektuara dhe të njohura të përqendroheshin në një sërë skenarësh të rezultateve zgjedhore, një vështrim kritik se pse fushata dhe kandidatura e Kılıçdaroğlu ishin të dobëta dhe një fokus më i mprehtë në pikat e forta ekzistuese të Erdoğanit dhe aparatit shtetëror që pengoi zgjedhje vërtetë konkurruese.

Në vend të kësaj, ne morëm një keqinformimim në masë ku shumica dërrmuese e mediave pro-Erdogan përhapin dezinformata, me sa duket u ndoqën nga mediat opozitare që keqinterpretuan qëllimisht gamën e rezultateve të mundshme të ardhshme. Të dy ndihmuan në shërbim të interesave të Erdoğanit. Megjithatë, vetëm kjo e fundit është përgjegjëse për ndjenjën e demoralizimit, apatisë dhe zemërimit publik që ka ardhur që atëherë. Publiku turk meriton më mirë nga ata që pretendojnë se i thonë të vërtetën pushtetit.