Lindur nga fundi i Luftës së Dytë Botërore dhe Luftës së Ftohtë si kundërpeshë ndaj ndikimit në rritje të Bashkimit Sovjetik, NATO fillimisht kishte për qëllim të shërbente si një pakt mbrojtës. Më 1949, SH.B.A., Kanadaja dhe kombet në Evropën perëndimore u bashkuan rreth angazhimit që një sulm ndaj një kombi të kërkonte një përgjigje kolektive, duke vendosur në mënyrë efektive nenin 5: “një sulm i armatosur kundër një ose më shumë prej tyre në Evropë ose Amerikën e Veriut të konsiderohet një sulm kundër të gjithëve”.
Këtë javë, Mbretëria e Bashkuar mirëpriti udhëheqësit e fuqive të mëdha të NATO-s, përfshirë presidentin e SHBA Donald Trump, kryeministrin kanadez Justin Trudeau, presidentin francez Emmanuel Macron dhe kancelaren gjermane Angela Merkel. Të gjithë kanë shprehur shqetësime për rolin global të NATO-s. Që nga viti 1949, NATO-ja është zgjeruar, por vitet e fundit udhëheqësit e këtyre kombeve kryesore e kanë degraduar në mënyrë sporadike aleancën, megjithëse kërcënimi në lindje nga Rusia mbetet më i potencial se kurrë. Aneksimi i Krimesë nga Rusia në vitin 2014 i tregoi botës që ajo, sipas dëshirës, mund të marrë territorin në kufirin e saj perëndimor dhe të ngjallë pak reagim global përtej dënimit, duke sjellë shqetësimin e anëtarëve më të vegjël të NATO-s.
Në 70 vjetorin e saj, pra, aleanca është në një formë jashtëzakonisht të ndryshme nga ajo kur u themelua.
Trump e quajti shpesh aleancën të vjetëruar në zgjedhjet e vitin 2016. Ai ka vendosur një fokus të madh në shpenzimet e mbrojtjes së anëtarëve, duke dobësuar në mënyrë efektive NATO-n përmes theksit të tij në ekonominë mbi ideologjinë. Dhe, në fillim të nëntorit, Macron i tha The Economist se “ajo që ne po përjetojmë tani është vdekja klinike e NATO-s”, për shkak të ngurrimit të dukshëm të SHBA për të mbështetur anëtarët evropianë të aleancës.
Trump u hodh në mbrojtjen e NATO-s të martën, më 4 Dhjetor, duke thënë se aleanca “ka një qëllim të shkëlqyeshëm” dhe se komentet e Macron ishin “shumë fyese për shumë forca të ndryshme.” Mbështetja e jashtme, ndërkombëtare është e domosdoshme për kombet në kufi në veri dhe lindje të Europës. Të vësh në dyshim mbështetjen e pakushtëzuar të SHBA është thellësisht shqetësuese – siç janë prokivitetet franceze dhe gjermane për të injoruar masën e plotë të kërcënimit të Rusisë.
Shtetet e Balltikut, Estonia, Letonia dhe Lituania, iu bashkuan aleancës në 2004, së bashku me Bullgarinë, Rumaninë, Sllovakinë dhe Slloveninë. Sot, NATO përfshin 29 shtete anëtare. Të tre vendet e Balltikut aktualisht janë duke përmbushur premtimin për të shpenzuar 2 për qind të Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB) të tyre për mbrojtjen: Balltikët i dinë shumë mirë nga dekadat e okupimit pasojat e nënvlerësimit të fuqisë në kufijtë e tyre lindorë.
Sidoqoftë, vetëm tetë vende nga 29, përfshirë SH.B.A., janë duke përmbushur këtë objektiv, me lojtarë të mëdhenj si Franca dhe Gjermania që ende mbeten prapa. Me pak fjalë, ndërsa kombet “e shkëlqyera” përfshihen në luftime për pushtet më “të ngutshëm”, janë këto shtete më të vegjël që ndjehen më të kërcënuar nga Rusia, dhe që janë investuar më së shumti në të ardhmen e aleancës si një pakt mbrojtës.
Franca, Gjermania dhe SH.B.A. ende nuk kanë arritur marrëveshje nëse do ta trajtojnë Rusinë si kundërshtar ose aleat. Gjermania po lehtëson ndërtimin e një tubacioni tranzit gazi nga Rusia, megjithë një vrasje të dyshuar ruse në territorin gjerman; dhe Macron pyeti kohët e fundit, “a është armiku ynë sot Rusia? Apo Kina? … Unë nuk besoj kështu, “duke shtuar, “armiku ynë i zakonshëm sot në NATO është terrorizmi”. Por duke bërë kështu, krerët e shteteve nuk respektojnë me dashje incidente siç janë pretendimet nga autoritetet gjermane më 4 dhjetor, ditën e dytë e Samitit , se Rusia qëndronte pas vrasjes në Berlin të një ish-luftëtari çeçen, për të mos përmendur helmimin e ish-agjentit të KGB, Sergei Skripal në Mbretërinë e Bashkuar.
Ndërsa vëmendja është larguar nga kërcënimi i Rusisë jashtë vendit, shtete të tilla si Turqia, me siguri kanë kërkuar vëmendje më të madhe në NATO përmes veprimit si një tampon jugor, ndërsa i afrohet Rusisë duke blerë një sistem raketash S-400 ruse. Turqia po mbante peng anëtarët e tjerë të NATO-s deri të mërkurën, kur kërkonte që NATO-ja të mbështesë përpjekjet e saj për të shtypur forcat kurde siriane që Turqia i quan organizata “terroriste”.
Para nisjes së presidentit turk Rexhep Tajip Erdogan për në takimin e NATO-s, vendi refuzoi plotësisht të mbështesë planin e mbrojtjes të NATO-s për Balltikun dhe Poloninë, duke mohuar se po shantazhonte anëtarët e tjerë. Nëse Balltikët ishin nervozë, ata nuk e dhanë veten. “Ne po punojmë së bashku me vendet e rajonit tonë, si dhe aleatët e tjerë, për të marrë së shpejti miratimin për planet e përditësuara të mbrojtjes,” tha Kryeministri Estonez Jüri Ratas në një deklaratë të martën.
Por ka ende shpresë për kombet balltike. Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg siguroi gazetarët më 3 dhjetor se NATO kishte një plan për të mbrojtur vendet e Balltikut. “Ne po dëshmojmë çdo ditë që kjo aleancë është e shkathët, është aktive dhe po jep rezultate,” tha Stoltenberg. “Për herë të parë në histori kemi trupa të gatshme luftarake në pjesën lindore të aleancës,” duke iu referuar pranisë së përparuar të NATO-s në Balltik.
Më vonë, më 4 dhjetor, Turqia hoqi dorë nga kërkesat e saj. “Sot hodhëm një hap të rëndësishëm,” tha presidenti lituanez Gitanas Nauseda në një deklaratë; “Gjatë takimit u pajtuam që plani i mbrojtjes i NATO-s për shtetet e Balltikut dhe Poloninë të miratohej. Kjo është një arritje e madhe jo vetëm për vendin tonë, por për të gjithë rajonin, sepse sjell sigurinë e qytetarëve tanë.”
Prioritetet e NATO-s me siguri po ndryshojnë në një botë që ndryshon me shpejtësi, por ky takim tregoi mbështetje për vendet e tij anëtare më të përkushtuara. Nëse do të vazhdojë kjo mbetet të shihet.