Presidenti Joko Widodo dhe Guvernatori i Kalimantanit Lindor Isran Noor vizitojnë Nusantara. Foto nga Sekretariati i Presidentit të BPMI/Muchlis Jr. Burimi: Wikipedia sipas CC0

Pas një ndalese të përkohshme për shkak të pandemisë së koronavirusit, Indonezia po ecën përpara me planin afatgjatë për të zhvendosur kryeqytetin e saj nga Xhakarta në një vend të ri në Kalimantanin lindor në ishullin Borneo, i njohur gjithashtu si projekti IKN. Në një lëvizje pothuajse të paprecedentë, qeveria indoneziane po e krijon qytetin tërësisht nga e para dhe ka pastruar mijëra hektarë pyje, fusha dhe kullota për t'i hapur rrugë qytetit të ri, i cili do të quhet Nusantara. Faza e parë e zhvillimit është planifikuar të përfundojë në vitin 2024.

Zhvendosja synon të lehtësojë presionet demografike në kryeqytetin Xhakarta, që është prekur rëndë nga bllokimi i trafikut, mbipopullimi dhe ndotja.

Xhakarta po përballet gjithashtu me presione të mëdha klimatike nga rritja e nivelit të detit, pasi 40 për qind e qytetit ndodhet nën nivelin e detit. Për të përkeqësuar çështjen, qyteti po fundoset gjithashtu me një normë prej 11 inç në vit në disa zona për shkak të përdorimit të tepërt të akuiferëve nëntokësorë poshtë qytetit. Këta faktorë janë kombinuar dhe sjellin përmbytje katastrofike, të cilat kanë zhvendosur mijëra banorë të Xhakartës dhe kanë detyruar njerëzit të braktisin disa fshatra bregdetare. Me përkeqësimin e krizës klimatike, situata pritet të bëhet edhe më e vështirë për banorët e bregdetit.

Ideja për të zhvendosur kryeqytetin nuk është e re. Presidenti Soekarno propozoi zhvendosjen e kryeqytetit në Palangkaraya – një qytet në mes të arkipelagut indonezian – në vitin 1957. Megjithatë, ideja e Soekarno nuk u zbatua kurrë. Më pas, gjatë administratës së Soeharto-s në vitet '90, pati një propozim për të zhvendosur kryeqytetin në Jonggol. Përsëri, ky plan nuk u realizua. Gjatë presidencës së Susilo Bambang Yudhoyono (2004–2014), propozimi u ringjall si një zgjidhje për bllokimet e trafikut dhe përmbytjet në Xhakartë. Por vetëm më 29 prill 2019, presidenti Joko Widodo (Jokowi) më në fund miratoi një plan për të zhvendosur qeverinë qendrore nga Java.

Kryeqyteti i ri ka një sipërfaqe toke prej përafërsisht 256,142 hektarësh dhe një sipërfaqe ujore prej rreth 68,189 hektarësh.

Jokowi shpreson se kryeqyteti i ri do të jetë diçka si një utopi – një “qytet i zgjuar” i gjelbër me një fuqi punëtore aktive dhe teknologji të avancuar. Ai ndau vizionin e tij për kryeqytetin:

Burimet e energjisë në kryeqytetin e ri indonezian do të vijnë nga energjia e rinovueshme. Për transportin, qeveria do të zhvillojë teknologjinë e automjeteve autonome me bazë elektrike. Këmbësorët dhe çiklistët do ta vlerësojnë më së shumti. Distanca nga kudo mund të jetë në dhjetë minuta.

Kreu i Autoritetit të Kryeqytetit Nusantara, Bambang Susantono, mbështeti idenë e Jokowi, duke shtuar se qyteti i ri mund të jetë një ndihmë për shoqërinë indoneziane:

Ndërtimi i një qyteti nuk ka të bëjë vetëm me ngritjen e trupit të tij fizik, por kryesisht me kohezionin social, ndërveprimin midis qytetarëve të tij, se si qyteti bëhet një qytet humanist dhe i jetueshëm. Ne duam që e gjithë shoqëria të mbështesë që Kryeqyteti i Nusantara të bëhet një qytet gjithëpërfshirës, i gjelbër dhe i qëndrueshëm, i ndërtuar për të gjithë, një qytet për të gjithë.

Kundërshtimi i indigjenëve dhe shoqërisë civile

Lëvizja ka tërhequr shumë kritika nga grupet e aktivistëve dhe indigjenët të cilët thonë se projekti i IKN është vetëm një shembull tjetër i qeverisë për të marrë tokat e tyre. Rajoni i Kalimantan-it vuan pasojat e grabitjes së tokës në të kaluarën, pasi qeveria u kishte dhuruar toka në pronësi të njerëzve indigjenë dhe fermerëve, kompanive të minierave dhe plantacioneve pa pëlqimin e komunitetit.

Erasmus Cahyadi , zëvendës Sekretari i Përgjithshëm i Aleancës së Popujve Indigjenë të Arkipelagut (AMAN), një organizatë lokale e shoqërisë civile, thotë: “Shumë kohë përpara diskursit të IKN, vendndodhja e zhvillimit të IKN nuk ishte toka boshe apo toka pa pronar, por toka në pronësi dhe të kontrolluara nga popujt indigjenë dhe fermerët, por më vonë tokat u menaxhuan nga kompanitë e minierave dhe plantacioneve.”

Sipas raportit AMAN 2021, 21 komunitete indigjene banojnë në zonën e zhvillimit të IKN. AMAN vlerëson se të paktën 20,000 indigjenë do të zhvendosen për shkak të projektit IKN. Cahyadi përsëriti atë që shumë banorë vendas mendojnë rreth projektit: “Zhvillimi i IKN është vetëm për të përmbushur ambiciet e interesave të biznesit dhe imazheve politike.”

Ekspertët vlerësojnë se ndërtimi i IKN gjithashtu mund të përkeqësojë konfliktet lokale dhe të dëmtojë programet e reformës agrare të rajonit. Shefi i Avokimit të Politikave për Konsorciumin e Reformës Agrare (KPA), Roni Septian, vuri në dukje se gjatë pesë viteve të fundit, 30 konflikte agrare në një sipërfaqe prej 64,707 hektarësh ishin për shkak të mosmarrëveshjeve për tokën në Kalimantan Lindor. Duke pasur parasysh numrin e lartë të njerëzve që së shpejti do të zhvendosen për shkak të IKN-së, këto mosmarrëveshje pritet të rriten.

Shqetësimet politike dhe mjedisore

Plani i kryeqytetit të ri ka sjellë gjithashtu kundërshtimin popullor. Kryetari i partisë opozitare, Drejtësia e Prosperuar (PKS), Mardani Ali Sera, sugjeroi që administrata Jokowi duhet të fokusohet në zhvillimin e burimeve njerëzore në dy vitet e mbetura të qeverisjes.

Gjëja më e rëndësishme nuk është krijimi i një kryeqyteti të ri shtetëror, por ndërtimi i qendrave intelektuale, qendrave për përmirësimin e burimeve njerëzore, universiteteve më të mira dhe qendrave të trajnimit.

Një peticion në internet nga Instituti Narasi i kërkon qeverisë të ndalojë planin për zhvendosjen e kryeqytetit shtetëror në Kalimantan. Deklarata pohon se qeveria duhet të fokusohet në çështje më urgjente, si pandemia e COVID-19 dhe kriza ekonomike. Deri më 26 tetor 2022, peticioni ka mbledhur 35,971 firma.

Për më tepër, nëntëmbëdhjetë organizata të shoqërisë civile që janë anëtarë të Komitetit Kombëtar për Reformën Agrare (KNPA) kundërshtuan publikisht krijimin e kryeqytetit të ri shtetëror në Kalimantanin lindor. Menaxheri i Fushatës së Pyjeve dhe Plantacioneve nga Forumi për Mjedisin (WALHI) Uli Artha Siagian theksoi se vendndodhja e IKN është një burim strategjik uji për komunitetet përreth. Ai paralajmëroi se ndërtimi i IKN-së mund të ndërpresë këtë furnizim me ujë dhe të shkatërrojë ekosistemin në gjirin Balikpapan, me një sipërfaqe prej 2,603.41 hektarësh. Gjithashtu, 14 pellgje ujëmbledhëse do të preken nga ndërtimet, të cilat mund të shkaktojnë fatkeqësi ekologjike në të ardhmen.

Mund të ketë edhe pasoja të tjera mjedisore. Anëtari i Komisionit IV të Dhomës së Përfaqësuesve Johan Rosihan theksoi se në bazë të rezultateve të një studimi strategjik mjedisor të kryer nga Ministria e Mjedisit dhe Pyjeve, brenda IKN-së ishin tre rajone me vlerë të lartë ruajtjeje – që do të thotë se ato përmbajnë ekosisteme thelbësore ose endemike, florë dhe faunë, që janë të rëndësishme për t'u mbrojtur. “Unë vë në pikëpyetje hapat zbutëse dhe konceptet e përshtatjes që qeveria do të bëjë për zonat me vlera të larta ruajtjeje me ekzistencën e këtij projekti IKN,” tha Rosihan.

Përveç çështjeve të mundshme mjedisore, etike dhe të përdorimit të tokës, disa kanë vënë në dyshim se si do të financohet projekti prej 34 miliardë dollarësh.

Pavarësisht kundërshtimit vendas, ndërtimi po vazhdon sipas planit. Gjatë dy viteve të ardhshme, plani përfshin ndërtimin e një pallati të ri presidencial, ndërtesën e Këshillit të Shtetit dhe strehimin për 500,000 nëpunësve civilë. Presidenti shpreson të festojë 79 vjetorin e shpalljes së pavarësisë së Indonezisë në IKN më 17 gusht 2024.