Një vizualizimi i pikturuar i poezisë së Mao Ce Dunit, Dëbora – në melodinë e Chin Yuan Chun (1936), nga piktorët e ndjerë Fu Baoshi dhe Guan Shanyue (1959). Domeni publik – imazh historik.

Kongresi i 20-të i Partisë Komuniste të Kinës (PKK) u mblodh më 16 tetor, ku sekretari i përgjithshëm i partisë dhe presidenti kinez Xi Jinping mbajti fjalimin e hapjes.

Sipas sistemit politik njëpartiak, Kongresi i PKK, i ndjekur nga 2,296 delegatë që përfaqësojnë 96.7 milionë anëtarë, do të zgjedhë anëtarët e Komitetit Qendror, i cili do të miratojë një listë me 25 zyrtarë të lartë të partisë në Byronë Politike dhe Komitetin e Përhershëm të saj, më të fuqishmit e partisë në një organ vendimmarrës, i kryesuar nga kryesekretari.

Prandaj, hapja “e suksesshme” e Kongresit nënkupton që Xi pritet të sigurojë një mandat të tretë të paprecedentë si president dhe të konsolidojë më tej pushtetin e tij në Byronë Politike të PKK, siç shpjegohet nga disa media.

Në vitin 2018, Kongresi Popullor Kombëtar miratoi heqjen e kufirit prej dy mandatesh për presidencën në kushtetutën e Kinës. Ndryshimi i lejon Xi të vijojë udhëheqjen e tij për një kohë të pacaktuar.

Për vëzhguesit e Kinës, dokumentet zyrtare dhe fjalimet publike gjatë Kongresit njëjavor ofruan të dhëna për trajektoren politike të Kinës për pesë vitet e ardhshme. Një metodë analitike është duke shqyrtuar termat kyçe politike.

Në këtë seri prej pesë postimesh, Global Voices do të shpjegojë kuptimin dhe kontekstin, si dhe përgjigjet lokale ndaj disa prej termave kyç që u shfaqën ose u zhdukën gjatë Kongresit të 20-të të PKK-së.

Termi i parë për këtë seri është Jiangshan (江山), që fjalë për fjalë do të thotë lumë dhe mal dhe zyrtarisht përkthehet si “një vend” nga mediat shtetërore kineze.

Termi shfaqet në fjalimin hapës të Xi Jinping për të vendosur legjitimitetin e udhëheqjes së PKK-së në Kinë. Transkripti dhe video e rrëfimeve të Xi për Jiangshan, disa me përkthime zyrtare në anglisht, janë promovuar nga mediat zyrtare në të gjitha platformat e mediave sociale kineze.

Debatet e përkthimit

Zhang Lifan, një historian nga Kina kontinentale, e vendosi videoklipin në Twitter:

视频【经典语录】
“江山就是人民，人民就是江山。中国共产党领导人民打江山、守江山，守的是人民的心。” pic.twitter.com/V9Ol6ZjXRx

— 章立凡 Zhang Lifan (@zhanglifan) October 18, 2022

[Përkthimi zyrtar] Ky vend është populli i tij; populli është vendi. Ndërsa Partia Komuniste e Kinës i ka udhëhequr njerëzit në luftën për të krijuar dhe zhvilluar Republikën Popullore, ajo me të vërtetë ka luftuar për mbështetjen e tyre.

Grupi aktivist i përkthyesve në Twitter, Lëvizja e Madhe e Përkthimit, qortoi përkthimin zyrtar kinez dhe vuri në dukje se përkthimi i 打江山, i cili mund të përkthehet si “mposht dhe pushto lumin dhe tokën”, duhet të jetë “pushto vendin” në vend të “luftoni për të vendosur.”

Reagime të tjera spontane nga komunitetet kineze mbështeten në logjikën e shprehjes. Përdoruesi i Twitter @srpnmamtf theksoi problemin:

【这是不是一个逻辑病句！？】
实在琢磨不透定于一尊的思维方式！
既然“人民就是江山”，那为什么要“打江山”呢？
应该“爱江山”才对啊！不应该“打人民”啊！
都打了十年了，看来“打人民”是上瘾了！人民都被你打残了！ pic.twitter.com/zhGDhRBBb5

— 軟綿綿 (@srpnmamtf) October 16, 2022

[A nuk është kjo një fjali e palogjikshme?!] Unë me të vërtetë nuk mund ta kuptoj logjikën e liderit. Nëse njerëzit janë vendi, pse duhet të mundim dhe pushtojmë Jiangshan [tokat dhe lumenjtë]? Ne duhet të “duam Jiangshan [vendin]” Dhe ne nuk duhet të mundim dhe pushtojmë njerëzit! […]

Disa postuan gjithashtu foto ose video që tregojnë se si autoritetet kineze të zbatimit të ligjit rrahin njerëzit për të tallur udhëheqjen e partisë me shprehjen “mposhtni dhe pushtoni Jiangshan”.

Aktivisti kinez për të drejtat e njeriut në mërgim @tengbiao vuri në dukje një problem tjetër përkthimi dhe argumentoi se termi Jiangshan nuk duhet të përkthehet si “vend”.

在中共官方的英语翻译里，“江山”被美化成了country（国家），其实是regime（政权）。

— 滕彪 (@tengbiao) October 17, 2022

Përkthimi zyrtar e lumturon shprehjen e Jiangshan si vend. Në fakt, termi i referohet regjimit (sistemi politik).

Toka dhe fuqia e perandorëve të lashtë kinezë

Te postimi i Tengbiaos në Twitter, shumë vetë ranë dakord në përcaktimin e kuptimit të termit kinez. Shumë vunë në dukje se përdorimi i termit pasqyron mentalitetin e perandorëve të lashtë kinezë.

@TaylorEvan6839, për shembull, shpjegon:

“江山”这个词作为一个政治术语，是有浓厚的中国古代政治含义在里面的，这种含义意味着政权有对土地和土地上的人民的私有权和管辖权，而不是现代意义上，建立契约之上的现代国家（state）的含义。

Termi “Jiangshan” kur përdoret si një shprehje politike, rezonon me politikën e lashtë kineze dhe nënkupton pushtetin absolut të regjimit mbi tokat, njerëzit dhe prosperitetin nën territoret e tij.

jerry16789 shpjegon termin në gjuhën e përditshme:

 “江山”含义比较复杂，即指政权，也指领地。跟黑社会抢地盘最接近，我抢来就是我的，可以收保护费了。

Kuptimi i “Jiangshan është i ndërlikuar. Mund t'i referohet regjimit ose territoreve të tij. Është e ngjashme me idenë e terrenit mes mafias. Pasi mafia pushton një terren, ata mund të nxjerrin para të paligjshme prej tij.

Mao Zedong,  ish-udhëheqësi i PKK-së dhe themeluesi i Republikës Popullore të Kinës, përdori gjithashtu termin “Jiangshan” për të shprehur ambicien e tij politike në poezinë e tij më të njohur, “Borë – në melodinë e Chin Yuan Chun” (1936). Ja përkthimi i vargut të dytë të poezisë nëpërmjet Marxist.org:

江山如此多娇 – Vendi është kaq i bukur
引无数英雄竞折腰 – Ka bërë heronj të panumërt të përkulen në homazhe. 
惜秦皇汉武 – Por Chin Shih-huang [perandori i parë i Kinës së bashkuar] dhe Han Wu-ti [perandori që sundoi për 54 vjet gjatë dinastisë Han dhe themeloi qytetërimin kinez Han]
略输文采 – Ju mungonte hiri letrar,
唐宗宋祖 – Dhe Tang Tai-tsung [një perandor nga dinastia Tang, reforma politike e të cilit e çoi Kinën në një epokë të artë] Sung Tai-tsu [perandori i parë i Dinastisë Song]
稍逊风骚 – Kishin pak poezi në shpirt;
一代天骄 成吉思汗 – Dhe Genghis Khan, Biri krenar i Qiellit për një ditë,
只识弯弓射大雕 – Njihte vetëm gjuajtjen e shqiponjave, harkun e shtrirë
俱往矣 – Të gjithë kanë kaluar dhe janë zhdukur!
数风流人物 – Për burra vërtet të mëdhenj  
还看今朝 – Shikoni vetëm këtë moshë.

Në vitin 1959, piktorët e ndjerë Fu Baoshi dhe Guan Shanyue krijuan vepra arti për të shoqëruar “Dëborën – në melodinë e Chin Yuan Chun” për të festuar 10-vjetorin e PKK-së. Dielli në pikturë përfaqëson PKK-në dhe piktura ka qenë e varur në Sallën e Madhe të Popullit që atëherë.

Mbretërimi i shtetit njëpartiak

Pas krijimit të PKK-së, lidhja midis njerëzve, Jiangshan dhe partisë u forcua. “Socializmi është i mirë“, një këngë propagandistike e shkruar në 1958 në epokën e Maos, është shembulli më i mirë i kornizës ideologjike të partisë së vetme. Këtu janë dy vargjet e fundit të këngës popullore politike:

社會主義好，社會主義好！社會主義江山人民保。人民江山坐得牢，反動分子想反也反不了。社會主義社會一定勝利，共產主義社會一定來到，一定來到！
共產黨好！共產黨好！共產黨領導中國富強了。人民江山坐得牢，反動分子想反也反不了。社會主義社會一定勝利，共產主義社會一定來到，一定來到！

Socializmi është i mirë, socializmi është i mirë! Sistemi socialist (Jingshan) mbron njerëzit. Regjimi popullor (Jingshan) i konsoliduar, reaksionarët nuk mund ta përmbysin [regjimin]. Shoqëria socialiste do marrë patjetër fitoren dhe shoqëria komuniste do të realizohet patjetër.

Partia Komuniste është e mirë! Partia Komuniste është e mirë! Partia Komuniste e udhëheq Kinën në rrugën drejt prosperitetit dhe fuqisë. Regjimi popullor (Jingshan) i konsoliduar, reaksionarët nuk mund ta përmbysin [regjimin]. Shoqëria socialiste do të marrë patjetër fitoren dhe shoqëria komuniste do të realizohet patjetër.

Xi Jinping ka ndjekur rrugën e Maos, veçanërisht në vizionin e tij politik për Jiangshan. Nuk ishte rastësi që China Post e ringjalli “Dëborën – në melodinë e Chin Yuan Chun” të Maos duke e lexuar me zë të lartë mbi një vizatim 3D dhe duke e shtuar në një pullë në shtator 2021.

Fjalimi i Xi për Jiangshan-in në Kongresin e 20-të ndjek gjithashtu strategjinë e PKK-së në kombinimin e konventave të lashta politike kineze me terma politikë modernë – këtë herë me theksin në “luftën për të vendosur” ose “pushtuar” Jiangshan.

Retorika politike, e cila pasqyron vendosmërinë e partisë për të mbrojtur me forcë regjimin njëpartiak, megjithatë, është bërë gjithnjë e më pak tërheqëse pasi njerëzit dëshirojnë të ecin përpara dhe jo prapa. Në Weibo, ka pasur shumë pak kritika, si dhe jehonë mbi citimin e Xi për Jiangshan, falë masave të rrepta të censurës. Por pamjet e komenteve kritike, si ky, ende qarkullojnë:

打江山！你不打，它永遠也在那裏，河還是那個河…打的那些人已經成為塵埃…你的守，你守啥？你不守，它們能跑路嗎？只有你們這些的家伙行才能跑路。你們的子孫後代把江山上的礦偷走了…變成美元偷走了，藏起來了，藏到大洋彼岸去了。[…]

Luftoni dhe pushtoni lumenjtë dhe malet! Ata vazhdojnë të ekzistojnë pa luftuar për ta, lumenjtë vazhdojnë të rrjedhin… Ata që luftuan u shndërruan në hi… Çfarë ruan ti? Pa mbrojtjen tuaj, ata nuk do të ikin. Vetëm ju dhe bandat tuaja mund të ikni. Pasardhësit tuaj kanë vjedhur minierat në toka dhe lumenj… i kanë kthyer në dollarë dhe i kanë fshehur në anën tjetër të Oqeanit Paqësor…