Foto nga profili i një përdoruesi të VKontakte që tregon një shenjë “Jo Vobla” dhe një foto nga video në YouTube [1] e Semyon Slepakov
Një gjykatës në rajonin Tyumen në Siberi, Rusi, ka liruar [2] 30-vjeçaren Alisa Klimentieva nga akuzat për “diskriminim ndaj ushtrisë ruse”. Ajo shkroi me shkumës në trotuarin e një sheshi publik fjalët “Jo për L–” (“Нет В—Е” në Rusisht) dhe vizatoi një shenjë paqeje më 24 shtator 2022. Ajo u ndalua nga policia se në të njëjtën ditë. Në gjykatë, ajo i shpjegoi gjyqtarit se shenja e saj nuk do të thoshte “Jo luftës” (“Нет Войне”), por “Jo Vobla” (që është një peshk që ndan shkronjën e parë dhe të fundit dhe gjatësinë me fjalën “luftë” në rusisht). Shenja, atëherë, tha ajo, ishte kundër peshkut: “Нет ВОБЛЕ” jo kundër luftës (Нет ВОЙНЕ). Ajo tha se ndjen një mospëlqim të fortë ndaj këtij lloji peshku dhe gjyqtari Sergei Romanov e mbështeti atë dhe hodhi poshtë akuzat. Aivendosi gjithashtu që shkumësat blu që ajo përdori t'i ktheheshin [3].
Ky është një rast i rrallë i njerëzve që lirohen nga akuzat për veprime publike që synojnë diskreditimin e ushtrisë ruse sipas nenit 20.3.3, i cili u shtua në Kodin Administrativ të Sjelljes [4] në Rusi pas pushtimit rus të Ukrainës. Neni parashikon një gjobë [5] deri në 100,000 RUB (1,612 dollarë) për qytetarët, deri në 300,000 RUB (4,838 dollarë) për zyrtarët dhe deri në 1 milion RUB (16,126 dollarë) për personat juridikë.
Në mars 2022, u miratua një ligj “për shpërndarjen publike të informacionit të rremë me vetëdije në lidhje me përdorimin e Forcave të Armatosura Ruse për të mbrojtur interesat e Rusisë dhe qytetarëve të saj” (neni 280.3 [6] i Kodit Penal). Për shkeljen e tij, qytetarët përballen me gjobë deri në 5 milionë rubla (80,645 dollarë) ose me burgim deri në 10 vjet. Nëse përhapja e “informacionit të rremë” sjell “pasoja të rënda”, atëherë dënimi me burg do të jetë nga 10 deri në 15 vjet.
Në intervistën për median e Radio Liberty “Siberia. Realii” Alisa tha [2] se ishte hera e parë që ndalohej dhe mendon se rasti i saj nuk ishte tipik dhe vendimi ishte çështje fati, njerëzish dhe rrethanash.
Në të vërtetë, që nga prezantimi i këtij neni, ka pasur 4644 raste [7] të “diskreditimit të ushtrisë ruse”, sipas medias së pavarur MediaZona.
Sipas projektit të të drejtave të njeriut OVD-Info [8], shuma totale e gjobave që njerëzit duhet të paguajnë për shkeljen e këtij neni dhe për protestat kundër luftës ishte 257 milionë rubla [9] (mbi 4 milionë dollarë). Gjashtëmbëdhjetë mijë e njëqind e pesëdhjetë e një persona u arrestuan për protestat kundër luftës dhe mbi 250 persona u akuzuan për vepra penale.
Një epidemi rastesh që supozohet se “diskreditojnë ushtrinë”
Detajet e rasteve kur dikush është ndaluar për “diskreditim të ushtrisë” janë mjaft qesharake. Kishte njerëz të arrestuar dhe të akuzuar për mbajtjen e parrullave që shkruanin vetëm “Paqe në botë [10]“, për këndimin e një kënge të epokës sovjetike [11] për diellin dhe qiellin paqësor, madje edhe për mbajtjen e një posteri bosh [11] pa asgjë të shkruar në të. Rastet janë të shumta dhe Global Voices do t'i përshkruajë ato në raportimin tonë vijues.
Rasti i veçantë i Alisa Klimentieva duket se frymëzoi përdoruesit e mediave sociale, të cilët ndoshta e kanë parë se ndonjëherë absurditeti i veprimeve të shtetit mund të nënvlerësohet nga absurditeti i argumenteve personale dhe rezistenca mund të vazhdojë.
Kështu, edhe në VKontakte ose VK (një platformë ruse e mediave sociale që është e lidhur ngushtë me shtetin [12], por është gjithashtu një nga më të njohurat në Rusi) përdoruesit filluan ta përdorin peshkun si meme [13], duke treguar absurditetin e represionit shtetëror. Një ripostim popullor në VK është videoja e një kënge nga Semyon Slepakov [14], një artist komik popullor nga Rusia që tani jeton në Izrael. Ai ka postuar një video kushtuar rastit të Alisës [1] ku këndon:
“Me pak fjalë, kjo ‘vobla’ është nga vjen e gjithë e keqja në planet. Familjet po shpërbëhen, fëmijët e pafajshëm po vuajnë. Dhe duke përfituar nga fakti që ne kemi demokraci në vendin tonë, le të themi të gjithë së bashku, motra e vëllezër: jo vobla, jo vobla, jo vobla helmuese”.
Kënga ka mbi 50 mijë pëlqime në YouTube dhe përdoruesit e VK-së po e ripostojnë me deklarata si “Jo luftës, jo vobla!”
Ja disa prej tyre. Për të mbrojtur përdoruesit, Global Voices nuk po poston pseudonimet apo fotot e përdoruesve.
Tabela thotë “Jo vobla!” dhe shton të njëjtin hashtag.
Në postim shkruhet: “Jo luftës, jo, jo vobla!”
Përdoruesit e VKontakte e dinë se duhet të jenë të kujdesshëm. Media e pavarur ka shkruar për bashkëpunimin e rrjetit me shërbimet sekrete ruse [15] dhe policinë. Ka pasur raste të shumta si të gjobave [16] për diskreditim të ushtrisë ashtu edhe të rasteve penale kundër përdoruesve të VK-së [17]. Për shembull, një përdorues në Moskë u arrestua në mars për përhapjen e lajmeve të rreme për Ushtrinë Ruse (një tjetër nen i ri i Kodit Penal i miratuar në mars 2022) dhe mund të dënohet [18] deri në 10 vjet burg.
Me këto meme, megjithatë, përdoruesit janë të etur të shprehin mendimin e tyre. Për shembull, mediat lokale po i ripostojnë ato. Këtu është një kolazh fotografish nga një gazetë nga Magnitogorsk, një qytet i vogël në Urale (ky është një kolazh memesh nga përdorues të tjerë).
Fotografia tregon kopertinën e “Lufta dhe paqja” të Leo Tolstoit, por në të shkruhet “Vobla dhe paqja”. Ekziston edhe një kopertinë e “Luftës së botëve” të H.G. Wells, por shkruhet “Vobla e fjalëve”.
Më në fund, tashmë ka një bluzë në shitje në VKontakte:
Përkthim: T-shirt “Jo Vobla”. 2000 RUB (rreth 33 dollarë).
Gjuha e aludimeve nuk është e re për Rusinë. Bisedat e kuzhinës [19] dhe metaforat delikate që ata që janë mjaft të guximshëm për të shprehur mendime të kundërta të përdorura në Bashkimin Sovjetik, kanë një histori të gjatë. Problemi është se rusët duhet t'i rikthehen sërish kësaj gjuhe, dhe kjo është e dhimbshme.