Protestat e fundit në Iran janë të paprecedenta – ja pse

Protestuesit iranianë në bulevardin Keshavarz, shtator 2022. Foto nga Darafsh – (CC BY-SA 4.0).

Protestat e paprecedenta që janë zhvilluar këtë javë në Iran, një komb që është sunduar nga teokracia për më shumë se 40 vjet, kanë ndezur popullin deri në pikën e zemërimit.

Ndërsa unë kam argumentuar prej kohësh se iranianët janë të përgatitur për ndryshime thelbësore, kjo duket ndryshe. Kjo nuk do të thotë se njerëzit nuk kanë kërkuar ndryshim gjatë kësaj kohe. Zemërimi në rrugët e Iranit u ndez nga vdekja tragjike e Mahsa Jina Amini, por flakët situata ziente për më shumë se dy dekada. Protestat aktuale, megjithatë, duket se janë të një natyre të ndryshme nga çdo gjë që kemi parë ndonjëherë dhe po godasin vërtet regjimin në pushtet.

Duke përdorur fotografi dhe video nga Irani, ne mund të identifikojmë qartë tre arsye pse ajo që po ndodh në Iran është unike dhe pse shumë besojnë se kombi ka arritur një pikë kthese.

Njerëzit janë të zemëruar dhe nuk kanë frikë

Dy nga dallimet më të dukshme midis protestave të mëparshme dhe kryengritjes aktuale janë trimëria e jashtëzakonshme e demonstruar nga protestuesit dhe zemërimi që ata po lëshojnë kundër regjimit.

Shumë video tregojnë se si protestuesit po përparojnë ndërsa autoritetet po ikin të tmerruar. Të rinjtë – shumica e të cilëve kanë lindur pas revolucionit të vitit 1979 – po kërkojnë të drejtat e tyre dhe nuk kanë frikë nga represioni i regjimit.

Protestuesit në videon e mëposhtme nga qyteti i Rashtit janë duke u ndjekur nga personeli i sigurisë dhe duke u goditur me tasera dhe shkopinj para se një protestues kthehet për t'u përballur me sulmuesin e tij. Protestues të tjerë rrethojnë dhe sulmojnë pjesëtarin e forcave të sigurisë.

Këto lloj konfrontimesh ishin të rralla në vitet e mëparshme, por ato kanë filluar të shtohen si një shfaqje mbështetjeje dhe vetëmbrojtjeje.

Terapia? Jo, unë sapo pashë popullin e Rashtit kundër agjentëve të Khameneit.

Postimi i mëposhtëm në Twitter është nga qyteti Amol. Gazetari Farzad Seifikaran vëren se demonstruesit po i shtyjnë forcat e sigurisë, por ai gjithashtu vë në dukje se burimi që shpërndau videon mendohet se deklaroi se disa protestues u qëlluan, u lënduan ose u vranë gjatë përplasjeve.

“Sapo mora këtë video nga #Amol tani, shikoni se si njerëzit i shtyjnë forcat e sigurisë. Kjo ishte nga 22 shtatori.
Mbrëmë nuk u përmend në lajme që Amol ju bashkua protestave kundër vdekjes së #Mahsa_Amini.
Burimi që ka dërguar videon thotë se pas kësaj janë qëlluar me armë zjarri dhe shumë janë plagosur e vrarë”.

Një pamje tjetër e përplasjes shfaqet në këtë video, të cilën gazetari i Rudaw, Fazel Hawram e përshkruan si “pamje të pabesueshme”. Pas vitesh represioni nga regjimi, këto skena duken të pabesueshme për ata që kanë mbuluar Iranin.

Pamjet e pabesueshme nga Amoli në Iranin verior: Qindra njerëz shtyjnë policinë e trazirave dhe forcat e sigurisë shtetërore

Një video nga qyteti verior i Babolit tregon një turmë të madhe që mblidhet dhe sulmon forcat e sigurisë, të cilët duket se po gjuanin me municion të vërtetë. Turma nuk shpërndahet; bashkohet dhe vazhdon përpara.

Në qytetin verior të #Babolit në provincën Mazandaran, protestuesit e paarmatosur rezistuan me guxim ndaj plumbave duke bërë që forcat e sigurisë të tërhiqen më 22 shtator.

Në video të tjera, protestuesit shihen duke gjuajtur me gurë forcat e sigurisë dhe automjetet e tyre.

Kryengritja më e fundit e rëndësishme në Iran ndodhi në fund të vitit 2019 dhe ajo u nxit nga rritja e çmimit të karburantit. Demonstrata masive shpërthyen në të gjithë vendin dhe si rezultat, raportet pohojnë se protestuesit u përballën me “shtypjen më të përgjakshme që nga Revolucioni Islamik në 1979″. Amnesty International raportoi se “strategjia qëlloni për të vrarë” e forcave të sigurisë rezultoi në vdekjen e mijëra njerëzve.

Duke pasur parasysh se së fundmi ndodhi ky represion brutal, ne duhet të jemi të frikësuar nga aktet e fundit të sfidës në Iran.

Gratë po marrin drejtimin

Gratë iraniane, të cilat morën role të spikatura në këto protesta, janë në krye të veprimeve të guximshme të ndërmarra nga iranianët e zakonshëm. Padyshim, gratë iraniane kanë luajtur gjithmonë një rol vendimtar në aktivizmin politik, që nga revolucioni i vitit 1979 e deri te aktivistet më të fundit politikë si Nasrin Sotoudeh, që aktualisht janë ndaluar për kundërshtimin e tyre ndaj regjimit.

Gratë kanë shfrytëzuar mundësinë e ofruar nga protestat aktuale për të marrë frenat e lëvizjes së ndryshimit dhe për të nënvizuar pushtetin e tyre. Që nga kryengritja e studentëve në vitin 1999, Irani ka qenë dëshmitar i protestave të shumta, por gratë deri më tani nuk kanë luajtur një rol kaq të rëndësishëm, duke kundërshtuar prerazi të veshin hixhabin e kërkuar.

Në videon e mëposhtme që mund të hyjë në histori si përshkrimi përfundimtar i këtyre demonstratave, një grua iraniane kërcen në mes të turmës përpara se të hedhë shaminë e kokës në një zjarr aty pranë.

Gratë iraniane, sonte në Sari, Iran, po djegin shamitë e tyre në shenjë proteste ndaj vendimit të detyrueshëm të hixhabit të Republikës Islamike.

Në një skenë tjetër, një grua shihet duke qëndruar në një stol publik ndërsa po ngacmohet nga ato që duken të jenë agjente të sigurisë. Zemërimi dhe sfidimi në zërin e saj janë të dukshme pasi ajo përmend Mahsa Aminin si arsyen pse ajo është atje.

“Nuk mund të më kapësh”
“Unë nuk lëviz nga këtu”
“Mos më prek”
[Oficeret e sigurimit e ulin atë]
“Mos më prek”
[Ajo ngrihet përsëri]
“Nuk është vetëm për shaminë, unë jam këtu sepse ju vratë Mahsa”.

Sot në Iranin verior

Gratë që protestojnë duke mbajtur shamitë e kokës në duar mund të shihen në video dhe foto të shumta.

E emocionuar duke parë gratë iraniane që udhëheqin protestat me një slogan të fuqishëm: “gratë, jetë, liri”. Gratë që mbajnë hixhabin, që nuk e vendosin atë ose e hedhin në zjarr, po qëndrojnë krah për krah kundër përdorimit me detyrim të hixhabit nga një shtet që na dëmton të gjithëve dhe në vend të kësaj kërkojnë liri në të gjitha frontet

Megjithëse gratë iraniane kanë qenë historikisht aktive politikisht, kjo është hera e parë që ato kanë përfaqësuar hapur dhe me forcë një lëvizje ndryshimi. Shumë njerëz e shohin udhëheqjen e tyre si një shenjë të një të ardhmeje bashkëkohore dhe demokratike dhe si një kontrast të qartë me klerin dominues të Iranit. Është e mundur tani që ngjarjet që po shpalosen në Iran mund të çojnë në revolucionin e parë modern feminist në Lindjen e Mesme dhe ndoshta në botë.

Regjimi është i pambrojtur jo vetëm politikisht

Mjedisi politik i Iranit ka qenë i paqëndrueshëm prej kohësh. Kombi është goditur gjithashtu nga zgjedhja e Ebrahim Raisit si president, i cili i dha fund të gjitha miteve të reformave dhe moderimit, së bashku me vështirësitë e rënda ekonomike dhe inflacionin.

Shumë iranianë shpresonin se reformatorët politikë të moderuar do të hapnin rrugën për më shumë moderim shoqëror dhe liri individuale në Iran. Duke pasur parasysh presidencën joefektive të liderit dhe reformatorit të mëparshëm, Hassan Rouhani, mandati i të cilit përfundoi në 2021 dhe mbështetjen e drejtpërdrejtë të liderit suprem Khamenei për presidentin aktual Raisi, duket se shpresa ka humbur përgjithmonë.

Ndërsa zgjedhjet presidenciale u përdorën shpesh si një mënyrë për të zbutur tensionin e brendshëm dhe për t'u dhënë qytetarëve iranianë një liri në dukje, vendimi i Udhëheqësit Suprem të pazgjedhur për të mbështetur një kandidat të tillë të vijës së ashpër mund të jetë motivuar më shumë nga dëshpërimi sesa nga dinakëria.

Për shkak të thashethemeve në lidhje me shëndetin jo të mirë të Khameneit, Asambleja e Ekspertëve po përpiqet të krijojë një plan për trashëgiminë e tij. Vetëm javën e kaluar, u zbulua se Khamenei iu nënshtrua një procedure urgjente.

Pasiguria rreth pasardhësit të Khameneit si udhëheqës suprem, së bashku me faktin se Korpusi i Gardës Revolucionare Islamike (IRGC) është bërë një forcë shumë e fraksionuar, me shkallë të ndryshme besnikërie dhe rivaliteti, mund të jetë stuhia e përsosur për ndryshime radikale politike.

Ndërsa është e vështirë të parashikohet saktësisht se çfarë mund të ndodhë në Iran gjatë ditëve ose javëve të ardhshme, është e sigurt të thuhet se po shohim skena të papara.

Në to, shihen të rinjtë që kërkojnë barazi gjinore, të drejta elementare politike dhe civile dhe lirinë e fjalës. Kjo gjithashtu përfshin përgatitjen për të mbrojtur këto kërkesa dhe për të luftuar për to. Mund të jetë gjithashtu një shenjë e zhvillimeve që do të vijnë për Iranin dhe popullin e tij.

Nis komentet

Autorë, ju lutem hyr »

Rregullat

  • Të gjitha komentet lexohen nga moderatori. Mos dërgo të njëjtin koment më shumë se një herë pasi mund të konsiderohet spam.
  • Respekto të tjerët. Komentet me gjuhë urrejtjeje, të pahijshme dhe sulme personale nuk do të miratohen.