[1]Performanca nga grupi The Moonage në koncertin e Shkollës Verore të Shkupit 2019. (Burimi: Faqja e Facebook-ut per Mitrovica Rock School [2])
Ky shkrim nga Jose Carpintero Molina dhe Arolda Elbasani u botua fillimisht në Balkan Diskurs, [3] si projekt i Post-Conflict Research Center [4] (PCRC). [5] Një version i redaktuar është ribotuar nga Global Voices si pjesë e një marrëveshje për ndarjen e përmbajtjes.
Ndërhyrjet ndërkombëtare në Ballkan, të cilat përfshijnë fonde të bollshme për parandalimin e konflikteve dhe aktivitetet e pajtimit, kanë shkaktuar një “industri” të përhapur të iniciativave të shoqërisë civile. Sidoqoftë, këto janë zakonisht të ndjeshme ndaj fondeve ndërkombëtare ose janë të drejtuara në përparësitë e donatorëve dhe janë të përqendruara në ndërtimin e kapaciteteve për të lulëzuar në botën e granteve. Nuk është për t'u habitur, organizatat e sponsorizuara nga donatorët shpesh perceptohen si ‘agjentë të huaj’ dhe / ose përfaqësojnë një grup specifik etnik, i cili pengon rolin e tyre të mundshëm si aktorë që punojnë për dhe bashkojnë komunitetet e ndara.
Midis disa iniciativave qytetare që kanë arritur të shndërrohen në qendra të njohura që lulëzojnë dhe zgjerohen sipas kërkesës së qytetarëve nga grupe të ndryshme etnike është Mitrovica Rock School [11]. Filloi si një projekt tipik, i sponsorizuar ndërkombëtarisht në 2008, dhe u bë një OJQ e pavarur në 2012 falë financimit nga Ministria Holandeze e Punëve të Jashtme.
Për më tepër, të punosh në një qytet të shënuar nga ndarje të thella hapësira të ndara, shërbime qeveritare, linja telefonike, shkolla dhe monedha, si dhe raste të herë pas herëshme të dhunës nuk ka qenë e lehtë. Sipas Dren Puka, drejtori i kërkimit në Fondacionin Kosovar të Shoqërisë Civile [12], ndarjet komunale paraqesin kufij të qartë për veprimet e zakonshme qytetare:
One of the main characteristics that defines Mitrovica is the absence of hope… Once you return home after participating in an activity, you are surrounded by the fear that is used to keep the city isolated.
Një nga karakteristikat kryesore që përcakton Mitrovicën është mungesa e shpresës… Kur të ktheheni në shtëpi pasi të keni marrë pjesë në një aktivitet, ju rrethoheni nga frika që është mësuar ta mbajë qytetin të izoluar.
Wendy Hassler-Forest, menaxher i programit dhe përfaqësues rajonal për fondacionin Hollandez Musicians without Borders [13], dhe një nga themeluesit e huaj të shkollës, pajtohet:
Working in a place where people can’t even meet is tricky. I came to realize that people on the two sides of Mitrovica really don’t know anything about each other.
Të punosh në një vend ku njerëzit as nuk mund të takohen madje është e ndërlikuar. Unë kuptova se njerëzit në të dy anët e Mitrovicës me të vërtetë nuk dinë asgjë për njëri-tjetrin.
Disa nga aktivitetet e përbashkëta ndëretnike të Mitrovica Rock School në fillim u zhvilluan në Shkup, kryeqyteti i Maqedonisë Veriore fqinje, si një vend i sigurt dhe në një farë mënyre ‘tokë neutrale’ ku fëmijët që zakonisht nuk merreshin me anën tjetër të lumit në vendlindjen e tyre ndiheshin të sigurt për të bashkëvepruar me bashkëmoshatarët e tyre nga komuniteti tjetër.
Përkundër pengesave të tilla, shkolla gradualisht ka arritur të bashkojë shqiptarë dhe serbë, të cilët rrallë kalojnë në anën tjetër të qytetit tek njëri-tjetrit, për të bërë muzikë. Që nga themelimi i saj 12 vjet më parë, shkolla mund të mburret me pritjen e afro 1.300 studentëve, duke krijuar 49 grupe multi etnike, duke organizuar disa koncerte të ndjekura mirë, dhe duke mbajtur një program të qëndrueshëm të gjitha duke shijuar popullaritetin e një qendre shumetnike në Kosovë dhe përtej. Vetëm në vitin 2019, 112 studentë morën pjesë në 1.782 mësime të fitimit të aftësive dhe 179 seanca trainimi band, 10 grupe të përziera realizuan 96 prova dhe 13 koncerte në Mitrovicën Veriore dhe Jugore, Prishtinë, Leposavic, Brezovica, Novo Selo, Shkup dhe Beograd.
Një e kaluar e dobishme dhe fuqia e jashtëzakonshme e muzikës
Shkolla u themelua nën moton “Ne rivendosim së bashku trashëgiminë muzikore krenare të Mitrovicës”, duke nënvizuar një të kaluar të pasur, edhe nëse shpesh harrohet, kur Mitrovica ishte një qendër multikulturore me një skenë të pasur kulturore. Duke promovuar një fokus specifik një interesim për muzikën rock organizatorët apelojnë për shijet individuale të adoleshentëve nga komunitete të ndryshme dhe theksojnë respektin dhe tolerancën e ndërsjellë sesa lidhjet komunale.
Ky fokus përkthehet në një varg aktivitetesh tërheqëse, mësime të përditshme, javë trajnimi, seminare dhe koncerte, si dhe mundësi për të krijuar grupe muzikore të gjitha këto zakonisht përfshijnë një sërë ndikimesh nga anëtarët e komuniteteve të ndryshme. Që nga viti 2015, shkolla ka ndihmuar grupet e saj të përziera të regjistrojnë këngët e tyre dhe të bëjnë prova në ambiente të përbashkëta në të gjithë Kosovën veriore dhe jugore, një zhvillim që ishte i paimagjinueshëm kur u krijua shkolla në vitin 2008. Hassler-Forest shpjegon fuqinë e muzikës për të kapërcyer politikën përçarëse:
When you place two people in a band together, then you suddenly have Jelena the singer with Dren the guitarist writing an amazing new song that has nothing to do with politics. They’ve transcended it.
Kur shikoni dy persona në një bandë së bashku, atëherë papritur ju keni Jelenën si këngëtare dhe Drenin kitarist duke shkruar një këngë të re të mahnitshme që nuk ka asnjë lidhje me politikën. Ata e kanë anashkaluar atë.
[14]Mitrovica Rock School band, Proximity Mine, në studion e provave. (Foto: Andy Aitchison)
Në të vërtetë, shkolla ka ndihmuar të krijojë një atmosferë besimi, madje dhe miqësie, midis pjesëmarrësve të saj dhe më gjerë. Sipas njërit prej drejtorëve lokalë të shkollës, Milizza:
Over time, you see students who truly connected to form strong friendships…[But] it took us a long time to get to where we are now.
Me kalimin e kohës, ju shihni studentë të cilët vërtet ishin të përkushtuar për të formuar miqësi të forta … Por na u desh shumë kohë për të arritur në vendin ku jemi tani.
Nga një vend neutral në një vend takimesh lokale
Duke pasur parasysh se siguria është një shqetësim i madh për qytetarët e Mitrovicës, është e qartë se shkolla është përpjekur për të krijuar një hapësirë të sigurtë dhe të përshtatshme ku anëtarët e komuniteteve të ndryshme mund të vijnë për të bërë muzikë së bashku.
[Initially] we found a location, the basement of the Cultural Center, which is immediately next to the main bridge… we hoped that youth from the two sides would come there for music lessons. But this was naïve. People in Mitrovica don’t cross the bridge, especially not for something like music lessons.
Fillimisht gjetëm një vendndodhje, bodrumin e Qendrës Kulturore, e cila është menjëherë afër urës kryesore … shpresuam që rinia nga të dy anët të vinte aty për mësime muzikore. Por kjo ishte naive. Njerëzit në Mitrovicë nuk e kalojnë urën, veçanërisht jo për diçka si janë mësimet muzikore.
Organizatorët atëherë vendosën të ftojnë muzikantë të rinj për të ndjekur një shkollë verore në Shkup, në Maqedoninë e Veriut, ku të rinjtë nga komunitete të ndryshme ishin të lirë të takoheshin, të formonin grupe, të provonin dhe, në fund të fundit, të bënin një koncert së bashku. Pas kthimit të tyre në Mitrovicë, studentët kërkuan një vend takimi në qytetin e tyre. Hassler-Forest kujton:
When the kids came back to Mitrovica, they demanded a school in their own town. We then decided to restructure the project. One [school] on each side but where we brought the kids together for regular summer schools, training weeks, and tours.
Kur fëmijët u kthyen në Mitrovicë, ata kërkuan një shkollë në qytetin e tyre. Ne atëherë vendosëm të rindërtojmë projektin. Një shkollë në secilën anë, por ku i mblodhëm fëmijët për shkolla të rregullta verore, javë trajnimesh dhe turnire.
Dhe kështu, lindën dy degë një në Veri dhe një në Jug.
[15]Performanca nga grupi Slow Molow në koncertin e Shkollës Verore 2019 Shkup. (Burimi: Faqja e Facebook-ut per Mitrovica Rock School [2])
Forma e menaxhimit të përzier vendor dhe ndërkombëtar gjithashtu ka mundësuar që ky projekt të përparojë, duke lejuar ndjeshmëri ndaj hollësive të situatës lokale, duke siguruar gjithashtu një distancë të përshtatshme nga ai.
At rock school, we’ve always had a core management team consisting of one local from each side plus one international to support a mixed team of local teachers. So, we keep each other in balance.
Në shkollën e rock-ut, ne gjithmonë kemi pasur një ekip kryesor menaxhues të përbërë nga një vendor nga secila anë plus një ndërkombëtar për të mbështetur një ekip të përzier të mësuesve lokalë. Pra, ne e mbajmë njëri-tjetrin në ekuilibër.
Stimulimi i kërkesës lokale, megjithatë, ka marrë shumë kohë dhe durim. Organizatorët vazhdojnë të menaxhojnë transportin e sigurt për pjesëmarrësit nga njëra pjesë e qytetit në tjetrën, por me kohën që kalon, gjithnjë e më shumë studentë kanë filluar të organizojnë transportin e tyre ose madje preferojnë ecjen, gjë që është një tregues i qartë i rritjes së ndërlidhshmërisë dhe besimit. Studentët gjithashtu janë bërë më të sigurtë duke njoftuar aktivitetet e tyre të përbashkëta, këngët dhe koncertet në mediat sociale, një ndryshim rrënjësor nga vetëm disa vjet më parë kur një promovim i tillë sillte frikë nga pasojat.
Siç vë në dukje drejtoresha vendore Milizza,
When we ended up having a concert in Mitrovica last year, everyone participated. Honestly, I was myself a bit surprised, especially when I saw how supportive the parents were….The hardest work is to proceed slowly and stick around. Not to expect quick results.
Kur përfunduam një koncert në Mitrovicë vitin e kaluar, të gjithë morën pjesë. Sinqerisht, unë u çudita pak, sidomos kur pashë se sa ishin mbështetës prindërit … Puna më e vështirë është të vazhdoni ngadalë dhe të qëndroni. Por, mos prisni rezultate të shpejta.