Marrëdhëniet Kenia-Kinë u tensionuan teksa qeveria e re po përballet me krizën e borxheve

A photo of the Standard Gauge Railway (SGR),one of the massive construction projects under the China Belt and Road Initiative. Image source; Unsplash

Një foto e hekurudhës standarde (SGR), një nga projektet masive të ndërtimit nën Iniciativën e Brezit dhe Rrugës së Kinës. Foto nga Irewolede, burimi: Unsplash

Një incident i fundit që përfshin mbylljen dhe më pas rihapjen e një dyqani tregtar kinez në Kenia, ka sjellë në plan të parë tensionimin e marrëdhënieve midis dy vendeve. Ambasada kineze në Kenia lëshoi një deklaratë në reagim ndaj mbylljes së Sheshit të Kinës më 1 mars. Pas disa angazhimeve midis qeverisë keniane dhe komunitetit kinez në Kenia, dyqani me pakicë rifilloi funksionimin.

Në shkurt, një grup tregtarësh kenianë në Nairobi organizuan një protestë kundër tregtarëve kinezë për të cilët pretendonin se po angazhoheshin në praktika të padrejta tregtare dhe po ua merrnin biznesin sipërmarrësve vendas. Tregtarët marshuan drejt zyrës së zëvendëspresidentit duke kërkuar t'i jepet fund asaj që ata e quajtën “pushtim i Kinës”:

Mijëra kenianë protestuan në rrugë duke kërkuar që shitësit dhe prodhuesit kinezë të largoheshin nga vendi.

Statusi aktual i marrëdhënieve të Kenias me Kinën mund të përshkruhet me vend si, “i ndërlikuar”.

Vetëm disa ditë pasi dyqani u mbyll pas një direktive të Sekretarit të Kabinetit për Investimet, Tregtinë dhe Industrinë, Moses Kuria, ambasada kineze në Kenia lëshoi një deklaratë përmes Twitter. Deklarata i kërkoi qeverisë keniane të mbrojë të drejtat dhe interesat legjitime të ndërmarrjeve dhe qytetarëve kinezë dhe të krijojë një mjedis biznesi gjithëpërfshirës dhe miqësor. Menjëherë pas kësaj deklarate, Kuria u tërhoq nga direktiva e tij dhe dyqani u rihap.

Kenya’s current relationship status with China can aptly be described as, “It's complicated.”

Only days after the store was closed following a directive by Cabinet Secretary for Investments, Trade, and Industry, Moses Kuria, the Chinese Embassy in Kenya released a statement via their Twitter handle. The statement urged the Kenyan government to protect the legitimate rights and interests of Chinese enterprises and citizens, and create an inclusive and friendly business environment. Shortly after that statement, Kuria backtracked on his directive and the store reopened.

Sherri i dyqanit kinez është tani në zemër të një marrëdhënieje të tensionuar që më parë ka ndodhur vetëm pas dyerve të mbyllura ndërsa Kenia përpiqet të ristrukturojë borxhin e saj kinez.

Iniciativa e Kinës “Brezi dhe Rruga” në Kenia 

Kur presidenti i sapozgjedhur i Kenias, William Ruto mori pushtetin vitin e kaluar, ai trashëgoi një vend që tani po mbytet në borxhin publik në shumën prej rreth 56 miliardë dollarësh, me Kinën si huadhënësin e vetëm më të madh dypalësh.

Kenia u bë vendi i tretë në Afrikë pas Afrikës së Jugut dhe Egjiptit që nënshkroi Iniciativën e Brezit dhe Rrugës së Kinës (BRI) në 2017 nën presidencën e Uhuru Kenyatta. BRI është një projekt masiv infrastrukturor i nisur nga Kina në vitin 2013 që synon të lidhë Azinë me Evropën, Lindjen e Mesme dhe Afrikën përmes një rrjeti portesh, hekurudhash, autostradash dhe projekte të tjera infrastrukturore.

Huatë kineze (financuar nga China Exim Bank) lehtësuan ndërtimin e Hekurudhave Standarde (SGR), një linjë hekurudhore kryesore që lidh portin e Mombasas me Nairobin dhe përfundimisht me vendet fqinje si Uganda, Ruanda dhe Sudani i Jugut.

SGR u pa si një pjesë kritike e infrastrukturës që do të ndihmonte në rritjen e ekonomisë së Kenias dhe shtimin e tregtisë rajonale. Subjektet kineze ndërtuan gjithashtu projekte të tjera infrastrukturore kolosale, duke përfshirë Portin e Thatë të Brendshëm në qytetin Naivasha; një përmirësim i portit të Mombasës; ndërtimi i portit të detit të thellë Lamu; dhe zhvillimi i portit të thatë të brendshëm Naivasha.

Megjithatë, nga fundi i mandatit të tij, ish-presidenti kenian Uhuru Kenyatta u kritikua rëndë për borxhin e administratës së tij dhe borxhin publik të vendit ndaj Kinës, i cili aktualisht është 82 miliardë dollarë.

Gjatë fushatës së tij, Ruto premtoi të rishikonte marrëdhëniet gjeo-ekonomike të vendit me Kinën, duke bërë publike projektet e infrastrukturës së qeverisë dhe duke dëbuar shtetasit kinezë që punonin ilegalisht në Kenia. Administrata e tij tani po përballet me realitetin e adresimit të këtyre premtimeve të fushatës.

Kontrolli i Kinës në ekonominë e Kenias

A screen grab of the 2022 China Index

Nga China Index i 2022

Mbërthimi nga Kina i ekonomisë së Kenias është bërë një makth për Ruton, premtimet e mëdha të të cilit tani po kthehen në bumerang, ndërsa realiteti i kompleksitetit të marrëdhënieve dypalëshe lind në administratën e tij. Çështjet që lidhen me Nismën e Kinës “Brez dhe rruga” kanë qenë kushtet e kredive kineze me marrëveshje të shtrembëruara ndaj huamarrësit dhe mungesa e transparencës dhe llogaridhënies.

Sipas Indeksit të fundit të Kinës – një raport që mat praninë e Kinës në të gjithë botën – ndikimi i Kinës në Kenia ndihet shumë në pothuajse të gjithë sektorët kyç si ekonomia (54.5 për qind), media (52.5 për qind), politika e jashtme (50 për qind), teknologjia (45.5 për qind), dhe akademia (43.8 për qind).

Raportet për kostot e fryra dhe korrupsionin në ndërtimin e hekurudhës standarde (SGR) çuan në akuza se kontraktorët dhe zyrtarët kinezë po heqin dorë nga buxheti i projektit. Për më tepër, ka pasur shqetësime në lidhje me ndikimin mjedisor të projekteve të financuara nga Kina, siç është fabrika e propozuar e qymyrit Lamu, e për të cilën ka protesta nga ambientalistët dhe komunitetet lokale.

Nëntorin e kaluar, Ruto bëri realitet premtimin e tij të fushatës për të publikuar dokumente në lidhje me 4.7 miliardë dollarë hua për një hekurudhë të diskutueshme kineze të ndërtuar nga administrata e paraardhësit të tij. Siç vuri në dukje ai, shumë nga marrëveshjet rreth projekteve të infrastrukturës që fondet janë marrë hua janë të mbuluara me paqartësi.

Tensione në rritje 

Përveç çështjeve që lidhen me BRI të Kinës, protestat e fundit kundër dyqanit kinez nga tregtarët kenianë kanë acaruar më tej marrëdhëniet gjeoekonomike midis dy vendeve. Sipas raportit të ndikimit në median globale të Pekinit nga Freedom House të 2022, diaspora kineze në Kenia është relativisht e vogël, mes 20,000-36,000 individë.

Incidenti, megjithatë, theksoi pakënaqësinë në rritje midis tregtarëve kenianë ndaj bizneseve kineze që operojnë në vend. Shumë pronarë keniane janë ankuar se kompanitë kineze gëzojnë trajtim preferencial dhe janë në gjendje të operojnë me kosto më të ulëta dhe më pak rregulla, duke i vënë bizneset lokale në disavantazh.

Lëvizja e zyrtarëve të Rutos për t'u tërhequr nga mosmarrëveshja e dyqanit është një reflektim i tensioneve më të gjera në marrëdhëniet midis Kenias dhe Kinës, ndërsa të dy vendet mendojnë çështjet që lidhen me tregtinë, investimet dhe zhvillimin.

Ndërsa presidenti Ruto kërkon të ushtrojë një kontroll më të madh mbi marrëdhëniet ekonomike me Kinën dhe të sigurojë që nga ajo të mbizotërojnë interesat e qytetarëve kenianë, optika e trajtimit të çështjes së dyqanit të Kinës nga ana e administratës ka lënë shumë kenianë me shpresa të venitura në aftësinë e tij për t'u marrë me krizën e borxhit.

Nis komentet

Autorë, ju lutem hyr »

Rregullat

  • Të gjitha komentet lexohen nga moderatori. Mos dërgo të njëjtin koment më shumë se një herë pasi mund të konsiderohet spam.
  • Respekto të tjerët. Komentet me gjuhë urrejtjeje, të pahijshme dhe sulme personale nuk do të miratohen.